[Pr] Gloriosissimam ciuitatem Dei siue in hoc ... - testielettronici.org

specie corporali, quod ipse non erat, se uidere. Nam et loquebatur cum loquente Moyses et ei tamen
dicebat.: Si inueni gratiam ante te, ostende mihi temet ipsum, scienter ut uideam te. Cum igitur oporteret
Dei legem in edictis angelorum terribiliter dari, non uni homini paucisue sapientibus, sed uniuersae genti
et populo ingenti: coram eodem populo magna facta sunt in monte, ubi lex per unum dabatur,
conspiciente multitudine metuenda et tremenda quae fiebant. Non enim populus Israel sic Moysi credidit,
quem ad modum suo Lycurgo Lacedaemonii, quod a Ioue seu Apolline leges, quas condidit, accepisset.
Cum enim lex dabatur populo, qua coli unus iubebatur Deus, in conspectu ipsius populi, quantum
sufficere diuina prouidentia iudicabat, mirabilibus rerum signis et motibus apparebat ad eandem legem
dandam creatori seruire creaturam.
[XIV] Sicut autem unius hominis, ita humani generis, quod ad Dei populum pertinet, recta eruditio per
quosdam articulos temporum tamquam aetatum profecit accessibus, ut a temporalibus ad aeterna capienda
et a uisibilibus ad inuisibilia surgeretur; ita sane ut etiam illo tempore, quo uisibilia promittebantur
diuinitus praemia, unus tamen colendus commendaretur Deus, ne mens humana uel pro ipsis terrenis uitae
transitoriae beneficiis cuiquam nisi uero animae creatori et domino subderetur. Omnia quippe, quae
praestare hominibus uel angeli uel homines possunt, in unius esse Omnipotentis potestate quisquis
diffitetur, insanit. De prouidentia certe Plotinus Platonicus disputat eamque a summo Deo, cuius est
intellegibilis atque ineffabilis pulchritudo, usque ad haec terrena et ima pertingere flosculorum atque
foliorum pulchritudine conprobat; quae omnia quasi abiecta et uelocissime pereuntia decentissimos
formarum suarum numeros habere non posse confirmat, nisi inde formentur, ubi forma intellegibilis et
incommutabilis simul habens omnia perseuerat. Hoc Dominus Iesus ibi ostendit, ubi ait: Considerate lilia
agri, non laborant neque neunt. Dico autem uobis, quia nec Salomon in tota gloria sua sic amictus est,
sicut unum ex eis. Quod si faenum agri, quod hodie est et cras in clibanum mittitur, Deus sic uestit:
quanto magos uos, modicae fidei? Optime igitur anima humana adhuc terrenis desideriis infirma ea ipsa,
quae temporaliter exoptat bona infima atque terrena uitae huic transitoriae necessaria et prae illius uitae
sempiternis beneficiis contemnenda, non tamen nisi ab uno Deo expectare consuescit, ut ab illius cultu
etiam in istorum desiderio non recedat, ad quem contemptu eorum et ab eis auersione perueniat.
[XV] Sic itaque diuinae prouidentiae placuit ordinare temporum cursum, ut, quem ad modum dixi et in
actibus apostolorum legitur, lex in edictis angelorum daretur de unius ueri Dei cultu, in quibus et persona
ipsius Dei, non quidem per suam substantiam, quae semper corruptibilibus oculis inuisibilis permanet,
sed certis indiciis per subiectam creatori creaturam uisibiliter appareret et syllabatim per transitorias
temporum morulas humanae linguae uocibus loqueretur, qui in sua natura non corporaliter, sed
spiritaliter, non sensibiliter, sed intellegibiliter, non temporaliter, sed, ut ita dicam, aeternaliter nec incipit
loqui nec desinit; quod apud illum sincerius audiunt, non corporis aure, sed mentis, ministri eius et nuntii,
qui eius ueritate incommutabili perfruuntur inmortaliter beati; et quod faciendum modis ineffabilibus
audiunt et usque in ista uisibilia atque sensibilia perducendum, incunctanter atque indifficulter efficiunt.
Haec autem lex distributione temporum data est, quae prius haberet, ut dictum est, promissa terrena,
quibus tamen significarentur aeterna, quae uisibilibus sacramentis celebrarent multi, intellegerent pauci.
Vnius tamen Dei cultus apertissima illic et uocum et rerum omnium contestatione praecipitur, non unius
de turba, sed qui fecit caelum et terram et omnem animam et omnem spiritum, qui non est quod ipse. Ille
enim fecit, haec facta sunt, atque ut sint et bene se habeant, eius indigent, a quo facta sunt.
[XVI] Quibus igitur angelis de beata et sempiterna uita credendum esse censemus? Vtrum eis, qui se
religionis ritibus coli uolunt sibi sacra et sacrificia flagitantes a mortalibus exhiberi, an eis, qui hunc
omnem cultum uni Deo creatori omnium deberi dicunt eique reddendum uera pietate praecipiunt, cuius et
ipsi contemplatione beati sunt et nos futuros esse promittunt? Illa namque uisio Dei tantae pulchritudinis
uisio est et tanto amore dignissima, ut sine hac quibuslibet aliis bouis praeditum atque abundantem non
dubitet Plotinus infelicissimum dicere. Cum ergo ad hunc unum quidam angeli, quidam uero ad se ipsos
latria colendos signis mirabilibus excitent, et hoc ita, ut illi istos coli prohibeant, isti autem illum
prohibere non audeant: quibus potius sit credendum, respondeant Platonici, respondeant quicumque
philosophi, respondeant theurgi uel potius periurgi; hoc enim sunt omnes illae artes uocabulo digniores;
postremo respondeant homines, si ullus naturae suae sensus, quod rationales creati sunt, ex aliqua parte
uiuit in eis; respondeant, inquam, eisne sacrificandum sit diis uel angelis, qui sibi sacrificari iubent, an illi
uni, cui iubent hi qui et sibi et istis prohibent? Si nec isti nec illi ulla miracula facerent, sed tantum
praeciperent, alii quidem ut sibi sacrificaretur, alii uero id uetarent, sed uni tantum iuberent Deo: satis
deberet pietas ipsa discernere, quid horum de fastu superbiae, quid de uera religione descenderet. Plus