[Pr] Gloriosissimam ciuitatem Dei siue in hoc ... - testielettronici.org

mala pertinet, quam tot tantorumque testimonio malorum probamus esse damnatam.
[XXIV] Iam nunc considerandum est, hanc ipsam miseriam generis humani, in qua laudatur iustitia
punientis, qualibus et quam multis impleuerit bonis eiusdem bonitas cuncta quae creauit administrantis.
Primum benedictionem illam, quam protulerat ante peccatum dicens: Crescite et multiplicamini et implete
terram, nec post peccatum uoluit inhibere mansitque in stirpe damnata donata fecunditas; nec illam uim
mirabilem seminum, immo etiam mirabiliorem qua efficiuntur et semina, inditam corporibus humanis et
quodam modo intextam peccati uitium potuit auferre, quo nobis inpacta est etiam necessitas mortis; sed
utrumque simul currit isto quasi fluuio atque torrente generis humani, malum quod a parente trahitur, et
bonum quod a creante tribuitur. In originali malo duo sunt, peccatum atque supplicium; in originali bono
alia duo, propagatio et conformatio. Sed quantum ad praesentem pertinet intentionem nostram, de malis,
quorum unum de nostra uenit audacia, id est peccatum, alterum .de iudicio Dei, id est supplicium, iam
satis diximus. Nunc de bonis Dei, quae ipsi quoque uitiatae damnataeque naturae contulit siue usque nunc
confert, dicere institui. Neque enim damnando aut totum abstulit quod dederat, alioquin nec esset omnino;
aut eam remouit a sua potestate, etiam cum diabolo poenaliter subdidit, cum nec ipsum diabolum a suo
alienarit imperio; quando quidem, ut ipsius quoque diaboli natura subsistat, ille facit qui summe est et
facit esse quidquid aliquo modo est.
Duorum igitur illorum, quae diximus bona etiam in naturam peccato uitiatam supplicioque damnatam de
bonitatis eius quodam ueluti fonte manare, propagationem in primis mundi operibus benedictione largitus
est, a quibus operibus die septimo requieuit; conformatio uero in illo eius est opere, quo usque nunc
operatur. Efficacem quippe potentiam suam si rebus subtrahat, nec progredi poterunt et suis dimensis
motibus peragere tempora nec prorsus in eo quod creatae sunt aliquatenus permanebunt. Sic ergo creauit
hominem Deus, ut ei adderet fertilitatem quandam, qua homines alios propageret, congenerans eis etiam
ipsam propagandi possibilitatem, non necessitatem: quibus tamen uoluit hominibus abstulit eam Deus, et
steriles fuerunt; non tamen generi humano abstulit semel datam primis duobus coniugibus benedictione
generali. Haec ergo propagatio quamuis peccato non fuerit ablata, non tamen etiam ipsa talis est, qualis
fuisset, si nemo peccasset. Ex quo enim homo in honore positus, postea quam deliquit, comparatus est
pecoribus, similiter generat; non in eo tamen penitus extincta est quaedam uelut scintilla rationis, in qua
factus est ad imaginem Dei. Huic autem propagationi si conformatio non adhiberetur, nec ipsa in sui
generis formas modosque procederet. Si enim non concubuissent homines et nihilo minus Deus uellet
implere terras hominibus: quo modo creauit unum sine commixtione maris et feminae, sic posset omnes;
concumbentes uero nisi illo creante generantes esse non possunt. Sicut ergo ait apostolus de institutione
spiritali, qua homo ad pietatem iustitiamque formatur: Neque qui plantat, est aliquid, neque qui rigat, sed
qui incrementum dat Deus: ita etiam hic dici potest: "Nec qui concumbit nec qui seminat, est aliquid, sed
qui format Deus; nec mater, quae conceptum portat et partum nutrit, est aliquid, sed qui incrementum dat
Deus." Ipse namque operatione, qua usque nunc operatur, facit ut numeros suos explicent semina et a
quibusdam latentibus atque inuisibilibus inuolucris in formas uisibiles huius quod aspicimus decoris
euoluant; ipse incorpoream corporeamque naturam, illam praepositam, istam subiectam, miris modis
copulans et conectens animantem facit. Quod opus eius tam magnum et mirabile est, ut non solum in
homine, quod est animal rationale et ex hoc cunctis terrenis animantibus excellentius atque praestantius,
sed in qualibet minutissima muscula bene consideranti stuporem mentis ingerat laudemque pariat
Creatoris.
Ipse itaque animae humanae mentem dedit, ubi ratio et intellegentia in infante sopita est quodam modo,
quasi nulla sit, excitanda scilicet atque exerenda aetatis accessu, qua sit scientiae capax atque doctrinae et
habilis perceptioni ueritatis et amoris boni; qua capacitate hauriat sapientiam uirtutibusque sit praedita,
quibus prudenter, fortiter, temperanter et iuste aduersus errores et cetera ingenerata uitia dimicet eaque
nullius rei desiderio nisi boni illius summi atque inmutabilis uincat. Quod etsi non faciat, ipsa talium
bonorum capacitas in natura rationali diuinitus instituta quantum sit boni, quam mirabile. Omnipotentis
opus, quis competenter effatur aut cogitat? Praeter enim artes bene uiuendi et ad inmortalem perueniendi
felicitatem, quae uirtutes uocantur et sola Dei gratia, quae in Christo est, filiis promissionis regnique
donantur, nonne humano ingenio tot tantaeque artes sunt inuentae et exercitae, partim necessariae partim
uoluptariae, ut tam excellens uis mentis atque rationis in his etiam rebus, quas superfluas, immo et
periculosas perniciosasque appetit, quantum bonum habeat in natura, unde ista potuit uel inuenire uel
discere uel exercere, testetur? Vestimentorum et aedificiorum ad opera quam mirabilia, quam stupenda
industria humana peruenerit; quo in agricultura, quo in nauigatione profecerit; quae in fabricatione