I. Uluslararası Sağlıkta Performans ve Kalite Kongresi Bildiriler ...

İncelenen çalışmalarda, sağlık bakım sistemlerinin etkililik ve sağlığın iyileştirilmesi
boyutlarının ölçümünün hastalık bazında yapıldığı tespit edilmiştir.
Türkiye’de, bireysel performans değerlendirme çalışmalarında birinci, ikinci ve
üçüncü basamakta temel hedef erişilebilirlik olmuştur. Kullanılan göstergeler sağlık
hizmeti sağlayıcılarının sahip oldukları personel, kolaylık tesisi ve altyapı öğelerini
ölçmektedir. Kullanılan göstergeler ise Donabedian sınıflandırmasına göre yapı ve
süreç tipindedir.
Kurumsal performans alanında ölçülen boyutlar çeşitlenmiştir. Tüm basamaklar için
ağırlıklı olarak bakım ortamını ölçen göstergeler geliştirilmiş, memnuniyet anketleri
ile hasta merkezlilik boyuta da değerlendirme çalışmalarına eklenmiştir. Ölçüm
odağı olarak personel, kolaylık tesisi ve altyapı öğelerine kısmen malzeme ve süreç
ile ilgili göstergeler de eklenmiştir. Donabedian sınıflandırmasına göre ise kullanılan
göstergeler yapı ve süreç tipi ile sınırlı kalmıştır.
Türkiye uygulaması inceleme kapsamındaki akademik çalışmalara göre
karşılaştırıldığında aşağıdaki sonuçlar tespit edilmiştir:
• Türkiye’deki bireysel performans uygulamaları ağırlıklı olarak erişilebilirlik
boyutunu ölçmektedir. Akademik çalışmalarda erişebilirlik hedefi genellikle
birinci basamak hizmetlerinde bir hedef olmakta, uzmanlaşmış sağlık
hizmetlerinde etkililik, sağlığın iyileştirmesi, verimlilik, hasta merkezlilik ve
duyarlılık hedefleri ön plana çıkmaktadır.
• Kurumsal performans uygulamasında ikinci basamak hizmetlerinin
değerlendirilmesinde etkililik boyutu ele alınmamış, sağlığın iyileştirilmesi
alanındaki göstergeler ise çok sınırlı kalmıştır. Oysa etkililik ve sağlığın
iyileştirilmesi hedefleri dünyada ikinci ve üçüncü basamakta hem ayaktan hem
de yatılı hasta bakımında en önemli hedefler olarak ortaya çıkmaktadır.
• Performans ölçümünde kullanılan gösterge tipleri incelendiğinde, Türkiye
uygulamasının yapı ve süreç göstergelerinin kullanımı ile sınırlı olduğunu
görülmektedir. Ancak akademik çalışmalarda süreç tabanlı sonuca yönelik
göstergeler (outcome linked process indicators) ve sonuç göstergeleri
(outcome indicators) kullanılmaktadır.
• Türkiye sisteminde performans çalışmalarında ağırlıklı olarak kolaylık tesisleri
ve altyapı ile personel bileşenleri ölçülmektedir. Akademik çalışmalarda ise
ağırlıklı olarak süreçler ölçülmektedir.
• Dünyada hastalık yönetimi önem kazanmış, hastalık bazında göstergeler
geliştirilmiştir. Özellikle kronik hastalıklar, hem yaygınlıkları hem de yüksek
maliyetleri nedeni ile önem kazanmıştır. Türkiye de bu alanda verem savaş
birimleri dışında bir çalışma tespit edilememiştir.
192