I. Uluslararası Sağlıkta Performans ve Kalite Kongresi Bildiriler ...

Burada v mj
ve u mi
değişkenleri matematiksel programlama ile belirlenen girdi ve
çıktılara ait ağırlıkları temsil etmektedir. Buradaki amaç fonksiyonunun optimal değeri
m. karar biriminin verimlilik skorunu göstermektedir. Eğer verimlilik skoru 1 (ya da
%100) ise bu karar biriminin verimlilik sınırında olduğunu yani verimli olduğunu,
değilse de verimsiz olduğunu ifade eder. Burada altı çizilmesi gereken konu ise
verimlilik skorunun karar birimleri arasında göreceli performans değerlendirmesi
olduğudur.
VZA yöntemiyle verimlilik skoru belirlenirken (i) Ölçeğe Göre Sabit Getiri (Constant
Return to Scale - CRS) ve (ii) Ölçeğe Göre Değişken Getiri (Variable Return to Scale
- VRS) olmak üzere iki yaklaşım uygulanabilmektedir. CRS yaklaşımında girdiler ve
çıktılar sabit bir şekilde değişmektedir. Yani girdilerin bir birim artışında çıktıların da
bir birim arttığı varsayılmaktadır. VRS yaklaşımında ise girdi ve çıktılardaki değişimde
böyle bir sabitlik söz konusu değildir. VRS yaklaşımı karar birimlerinin sadece
teknik verimliliklerini değerlendirirken CRS yaklaşımı teknik verimlilik yanında ölçek
verimliliği kayıplarını dikkate almaktadır (Jacobs vd., 2006).
3. hastane verimlilikleri
Bu çalışmada sahipliklerine göre (i) devlet, (ii) eğitim araştırma, (iii) üniversite ve (iv)
özel olmak üzere dört gruba ayrılan hastanelerin performansa dayalı ücretlendirme
sistemi öncesi ve sonrasındaki dönemdeki verimliliklerinin değerlendirilmesi için
bir önceki bölümde matematiksel yapısı ve genel özellikleri verilen VZA tekniği
kullanılmıştır. Hastanelerde VZA analizinin uygulanmasında Harris vd. (2000)
önerdiği gibi Ölçeğe Göre Sabit Getiri ve girdi odaklı yaklaşım kullanılmıştır.
VZA uygulamalarında en kritik süreç girdi ve çıktıların seçimi aşamasıdır. Girdi ve
çıktıların belirlenmesinde öncelikle uluslar arası literatür derinlemesine incelenmiş
ve hastane verimliliklerinin değerlendirilmesinde sıklıkla kullanılan faktörler
tespit edilmiştir. Daha sonra Türkiye’deki uygulayıcıların hastane verimliliklerinin
değerlendirilmesinde kullanılacak girdi ve çıktılar ile ilgili fikirlerini almak için bir ön
çalışma yapılmıştır. Ön çalışma kapsamında tüm sahiplik grubundaki hastanelerden
başhekim, başhekim yardımcısı ve klinik şeflerine bir anket uygulanmıştır. Uluslar
arası literatürden edindiğimiz bilgiler ve anket uygulaması sonucunda ulaştığımız
verilere bağlı olarak girdi ve çıktıların seçimi Sağlık Bakanlığı’nın yataklı tedavi
kurumları istatistik yıllıkları kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Buna göre çalışma
kapsamında kullanılacak girdi ve çıktılar aşağıda Tablo 1’de gösterilmektedir.
307