I. Uluslararası Sağlıkta Performans ve Kalite Kongresi Bildiriler ...

3.2. Hastane Bütçesi
Tüm organizasyonlar gibi hastaneler için de finansal kaynak planlaması hassasiyetle
değerlendirilmesi gereken bir konudur. Finansal kaynak planlamasının bir alt boyutu
olarak bütçe planlama ise mevcut kaynakların etkin bir şekilde değerlendirilebilmesinde
büyük bir rol oynamaktadır (Tediosi vd., 2008). Bu bağlamdan hastanelerin
verimliliklerini değerlendirirken bütçe kullanmadaki başarısının da ortaya çıkarılması
faydalı olacaktır.
Hastane bütçesini incelerken öncelikle Löfroth vd.’nın (2006) da önerdiği gibi
bütçeyi alt boyutlara ayırmak yerinde olacaktır. Literatürde bütçenin alt boyutlarıyla
ilgili birçok farlı görüşe rastlanabilmektedir ki kavramın içeriği düşünüldüğünde bu
durum son derece normaldir. Ancak bu çalışma kapsamında karmaşık ilişkilerden
uzak daha yalın ve sade bir şekilde değerlendirme yapabilmek ve buna bağlı olarak
verimlilikle ilişkisini kurarak açık bir yorum kabiliyeti geliştirebilmek için bütçe, (i)
personel bütçesi , (ii) cari bütçe ve (iii) yatırım bütçesi olmak üzere üç alt boyutu
ile ele alınmaktadır.
Personel bütçesi, genel olarak hastanenin uzman ve pratisyen doktorları ile
medikal ve medikal olmayan çalışanlarına yaptığı toplam ödemelerin bütünü
olarak değerlendirilmektedir (Maiwenn, 2004). Daha açık bir ifadeyle hastanenin
çalışanlarının maaşları için ayırdığı kaynakların toplamı personel bütçesini temsil
etmektedir.
Cari bütçe ise hastanenin personeline yaptığı ödemeler ve uzun vadeli fayda beklediği
yatırımları için ayırdığı finansal kaynakların dışındaki tüm finansal kaynaklarını temsil
etmektedir (Barross, 1999). Üretim işletmelerinde hammadde, teçhizat ve iş yeri
bütçesi olarak da değerlendirilen cari bütçe hastane spesifiğinde, hastaneye alınan
tıbbi gereç ve cihazlar (yatırım amaçlı olanların dışında), bina ve hastane yeri ve
diğer tüm sabit giderlerin kaleme alındığı finansal kaynakları temsil etmektedir.
Yatırım bütçesi hastanelerin kısa yada uzun vadeli fayda beklediği ve yokluğunda,
temel faaliyetlerin gerçekleştirilmesini olumsuz etkilemeyen kaynakları temsil
etmektedir. Daha açık bir ifadeyle hastanelerin tıbbi ve teknolojik yatırımlarının
bütünü hastanelerin yatırım bütçesini temsil etmektedir (Jacops, 1998).
Çalışma kapsamında hastane bütçesi verimlilik ilişkisinin değerlendirilmesinde
kullanılan, personel bütçesi, cari bütçe ve yatırım bütçesinin 2002-2006 yıllarındaki
değerleri Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verileri kullanılarak elde edilmiştir.
Gerçekleştirilen regresyon analizi modelleri de TÜİK verilerinden elde edilen
değerlerle kurulmuştur.
402