I. Uluslararası Sağlıkta Performans ve Kalite Kongresi Bildiriler ...

geliştirilmeye çalışılmıştır (Angle ve Perry, 1981; Jaros, Jennifer, Koehler ve Sincich,
1999; Meyer ve Allen, 1991; O’Reilly ve Chatman, 1986; Penley ve Gould, 1988).
Meyer ve Allen’in (1991) modeli bunlar arasında görgül olarak en fazla desteklenmiş
modeldir (Arbak, Kesken, 2005). Model tutumsal ve davranışsal bakış açılarının yanı
sıra örgütsel bağlılığı kültürel değerler açısından ele alan normatif bakış açısını da
içermektedir. Meyer ve Allen Modeli (1991) örgütsel bağlılığı duygusal, devamlılık ve
normatif bağlılık olmak üzere üç farklı bağlılık boyutu ile tanımlamaktadır.
Bu çalışmada duygusal ve tutumsal yaklaşım bakış açısı ile Meyer ve Allen’in (1991)
çoklu modeli benimsenmiştir.
Duygusal bağlılık çalışanın örgütün değerleri, hedef ve amaçlarına duygusal
tutkunluğu, özdeşlemesi ve örgüte kendini adama derecesidir. Duygusal bağlılığı
yüksek çalışan örgütsel üyeliğini bunu gerçekten istediği için sürdürür. Devamlılık
bağlılığı çalışanın örgüte zaman ve çaba harcayarak yaptığı yatırımı farkında olması
sonucu gelişir. Devamlılık bağlılığında çalışan örgütsel üyeliği zorunluluk olduğunu
düşündüğü için sürdürür. Normatif bağlılık bireyin örgütsel üyeliği bir görev olarak
görme durumudur. Normatif bağlılığı yüksek çalışan örgütsel üyeliğini doğru bir
davranış olarak değerlendirir.
2.2. Örgütsel Bağlılığın Öncülleri
Örgütsel bağlılığın nedenlerini konu alan meta analiz ve çok sayıda yazın özetine
dayanan çalışmalar incelendiğinde örgütsel bağlılığın nedenlerinin genelde kişisel
özellikler, çalışma deneyimleri, iş ve rol özellikleri ve örgütsel özellikler olmak üzere
beş ana başlık altında toplandığı görülmektedir (Arbak ve Kesken 2005).
Bu çalışmada kişisel özellikler, rol özellikleri, çalışma deneyimleri üzerinde
durulmaktadır. Örgütsel bağlılık ile ilişkili olan kişisel özellikler mesleki özdeşleşme,
bağlılık eğilimi (Lee v.d, 1992), içsel kontrol odağı (Werbel, Landau ve DeCarlo,
1996), kişisel yetkinlikleri algılama (Mathieu ve Zajac, 1990), yaş, eğitim, örgütsel
üyelik süresi (McNeese-Smith, 2001 McNeese-Smith ve Van Servellen, 2000) ve
kariyer aşamalarını (Allen ve Meyer, 1990; Cohen 1991, 1993) içermektedir.
Yaşı ilerleyen ve aynı örgütte uzun süre çalışma sonucu bilgi ve becerileri örgüte
has özellikler gösteren çalışanın başka kurumlarda iş bulma olasılığının azalacağı,
kuruma karşı pozitif tutum geliştireceği, alışkanlıkları, zaman içinde elde ettiği ya
da harcadığı değerlerin örgütsel bağlılığını güçlendireceği ortaya konulmaktadır
(Mathieu ve Zajac, 1990, Meyer v.d.2002, Meyer ve Allen 1997, Hrebiniak ve Alutto,
1972, Morris ve Sherman, 1981, Steers, 1977). Al Aameri (2000) in çalışmasında
hemşirelerin genç hemşirelerden ve örgütsel üyelik süresi uzun olanların az
olanlardan daha bağlı oldukları tespit edilmiştir.
Rol özellikleri çalışanın örgütte yerine getirdiği görevin statüsü ve rolünün özelliklerini
belirtmektedir. Yapılan çalışmalar bireyin görevinin gereklerinin tam belirlenmemesi
ve farklı rollerinin birbiriyle çatışmasının duygusal ve normatif bağlılık boyutlarını
54