åêðáéäåõóçó γ.ν.α.
åêðáéäåõóçó γ.ν.α.
åêðáéäåõóçó γ.ν.α.
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ, ΤΟΜΟΣ 71, ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑ, 2009<br />
501<br />
για κάθε τύπο επιθηλίου, αναλόγως του εντοπισμού<br />
του, δηλαδή εξαρτώνται από τη διαφοροποίηση των<br />
κυττάρων. Στο κυτταρόπλασμα των μη πολύστιβων<br />
(απλών) επιθηλίων των εσωτερικών παρεγχυματικών<br />
οργάνων, τα οποία υφίστανται μικρό μηχανικό<br />
στρες, ελάχιστα μέλη της οικογένειας των κερατινών<br />
σχηματίζουν ένα χαλαρό δίκτυο αποτελούμενο κυρίως<br />
από Κ8/18 και Κ8/Κ19. Πέρα από το μηχανικό τους<br />
ρόλο, όλο και περισσότερα δεδομένα συγκλίνουν στην<br />
απόδοση και ρυθμιστικών ρόλων στις κερατίνες, οι<br />
οποίοι αφορούν κυτταρικές λειτουργίες όπως η απόπτωση,<br />
η κυτταρική ανάπτυξη, η ιστική πολικότητα,<br />
η απόκριση σε τραύμα και η αναδιαμόρφωση ιστού.<br />
Φαίνεται δηλ. πως οι κερατίνες συνιστούν ένα ιδιαίτερα<br />
δυναμικό ενδοκυτταρικό δίκτυο. 14 Πιθανόν δε να<br />
κατευθύνουν τις ρυθμιστικές πρωτεΐνες και επομένως<br />
να διαμορφώνουν μονοπάτια μετάδοσης σήματος 15<br />
ενδοκυτταρικά. Μάλιστα σύμφωνα με τους Marceau<br />
N et al οι κερατίνες Κ8 και Κ18 παρέχουν στο κύτταρο<br />
αντίσταση σε μηχανικό και τοξικό στρες, καθώς και<br />
σε απόπτωση διαμεσολαβούμενη από το Fas. 16<br />
Τα κύτταρα των επιθηλιακών όγκων, συμπεριλαμβανομένων<br />
και των μεταστάσεων, διατηρούν το αρχικό<br />
προφίλ των κυτταροκερατινών της φυσιολογικής<br />
επιθηλιακής τους προέλευσης. Με βάση το χαρακτηριστικό<br />
αυτό, ο προσδιορισμός των κυτταροκερατινών<br />
χρησιμοποιείται ευρύτατα στην τυποποίηση κυττάρων<br />
και όγκων. Σημειώνεται ότι το κυτταροκερατινικό<br />
προφίλ είναι πολύτιμο σε καρκινώματα με ιστολογία<br />
χαμηλής διαφοροποίησης, σ’εκείνα με διασπορά σε<br />
περισσότερα όργανα και ιδιαίτερα σε μεταστάσεις<br />
αγνώστου πρωτοπαθούς εστίας. Οι κυτταροκερατίνες<br />
CK8, CK18 και CK19 είναι εκείνες που κυρίως<br />
απαντώνται σε καρκινώματα.<br />
Ενώ στον κυτταροσκελετό οι κυτταροκερατίνες<br />
εμφανίζουν πολύ μικρή διαλυτότητα, στο αίμα κυκλοφορούν<br />
σαν διαλυτά, μερικώς αποικοδομημένα<br />
σύμπλοκα, μετά από πρωτεόλυση, και με τη μορφή<br />
αυτή χρησιμεύουν σαν δείκτες καρκίνου. Οι διεργασίες<br />
που προκαλούν την απελευθέρωση των κυτταροκερατινικών<br />
θραυσμάτων στην κυκλοφορία δεν είναι<br />
ακόμη ξεκάθαρες, φαίνεται όμως πως περιλαμβάνουν<br />
πρωτεόλυση των κυτταροκερατινών σε θνήσκοντα<br />
κύτταρα, ανώμαλη μίτωση, εκροή από πολλαπλασιαζόμενα<br />
κύτταρα, απόπτωση και/ή νεοαγγείωση. 17<br />
Οι κυριότεροι κυτταροκερατινικοί δείκτες σήμερα<br />
είναι οι: TPAm (CK8, CK18, CK19), TPS (ίχνηCK8, CK18),<br />
TPA CYK<br />
(CK8, CK18, ίχνη CK19) και CYFRA 21.1 (CK19)<br />
και προσδιορίζονται ανοσοχημικά σε ορό και άλλα<br />
βιολογικά υγρά. 18,19<br />
Η πρώτη αναφορά σχετικά με το αντιγόνο TPA<br />
(Tissue Polypeptide Antigen-Πολυπεπτιδικό αντιγόνο<br />
ιστών) έγινε από τον Björklund το 1957, που θεωρείται<br />
και ο πατέρας του πρώτου τεστ TPA με πολυκλωνικό<br />
αντίσωμα, προερχόμενο από ανοσοποίηση<br />
με κυτοσόλιο από “pooled” καρκινικά κύτταρα. Το<br />
1984 δείχθηκε ότι το TPA σχετίζεται στενά με τις<br />
κυτταροκερατίνες 20 και το 1990 ότι αποτελεί προϊόν<br />
αποικοδόμησης των CK8,18,19. Θεωρήθηκε μάλιστα<br />
ότι η προέλευση αυτών των κυτταροκερατινών στην<br />
κυκλοφορία προέρχεται είτε από επιδιόρθωση ιστού<br />
(φλεγμονή), είτε από υψηλό ρυθμό κυτταρικής ανακύκλωσης<br />
(καρκίνος). 21<br />
Αντίθετα κατά τους Björklund και την ομάδα του,<br />
οι δείκτες TPA και TPS (Tissue polypeptide specific<br />
antigen-ειδικό πολυπεπτιδικό αντιγόνο ιστών) θεωρήθηκαν<br />
εξ αρχής δείκτες κυτταρικού πολλαπλασιασμού<br />
(proliferation markers). 22,23 Η κύρια διαφορά μεταξύ<br />
TPA και TPS είναι η αντιγονικότητα. Το TPA διαθέτει<br />
35 επίτοπους, μόνο δύο εκ των οποίων σχετίζονται<br />
με την αυξητική/κυτταροδιαιρετική δραστηριότητα<br />
των κυττάρων, και μάλιστα εξ αυτών των δύο, μόνον ο<br />
επίτοπος Μ 3<br />
είναι αυτός που χαρακτηρίζει το TPS. Το<br />
1996 αναγνωρίσθηκε ότι το αντιγόνο που ανιχνεύει η<br />
εξέταση TPS αντιστοιχεί στην κυτταροκερατίνη 18 και<br />
ο επίτοπος Μ3 αντιστοιχεί στο καρβοξυ-τελικό άκρο<br />
της (θραύσμα 13-kDa). 24 Η αιτία της παρουσίας των<br />
κυτταροκερατινών 8,18,19 στον ορό έχει αποτελέσει<br />
πεδίο πολυετούς συζήτησης. Άλλοι μεν υποστήριξαν<br />
την σύνθεσή τους κατά την S- και G 2<br />
-φάση του<br />
κυτταρικού κύκλου και απελευθέρωσή τους αμέσως<br />
μετά την μίτωση (δείκτες κυτταρικού πολλαπλασια-<br />
Πiνακας 1. 3β<br />
Έναυσμα για νέκρωση<br />
ο μηχανικός τραυματισμός<br />
η έκθεση σε τοξικά χημικά<br />
η υποξία, η ανοξία<br />
οι μεταβολές pH και θερμοκρασίας<br />
η απουσία θρεπτικών ουσιών<br />
το μεταβολικό στρες.<br />
Έναυσμα για απόπτωση<br />
προγραμματισμένος σχηματισμός ιστού,<br />
η διατήρηση του κυτταρικού πληθυσμού<br />
η υποξία<br />
η γονιδιωματική βλάβη<br />
μια μεταβολική διαταραχή,
Change language