åêðáéäåõóçó γ.ν.α.

ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ, ΤΟΜΟΣ 71, ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑ, 2009
311
Η ζωή έχει τα σκαμπανεβάσματά της. Δεν μπορούμε
να λύσουμε όλα τα προβλήματα των αγαπημένων
μας, μπορούμε όμως, συνήθως, να είμαστε εκεί για
κάποιον. Το να είμαστε εκεί σημαίνει τα πάντα, στην
αγάπη, στη ζωή και στο θάνατο. Στην περίπτωση
των επαγγελματιών υγείας όπου αυτοί συχνά είναι
κοντά στα αγαπημένα πρόσωπα άλλων, η παρουσία
τους και μόνο ακόμα και εάν δε γνωρίζουν το όνομα
του προσώπου στο οποίο συμπαρίστανται, είναι μια
πανίσχυρη πράξη αγάπης.
Το μάθημα των Σχέσεων
Η ιδέα ότι οι σχέσεις είναι μεγάλες ευκαιρίες για
μάθηση μπορεί στην αρχή να μας φαίνεται παράξενη.
Μπορεί όμως να είναι και οι πιο σπουδαίες ευκαιρίες
που είχαμε ποτέ για να μάθουμε, να αναπτυχθούμε,
να αγαπήσουμε και να αγαπηθούμε.
Συνήθως πιστεύουμε ότι σχετιζόμαστε με λίγους
ανθρώπους, κυρίως με αυτούς που είναι σύντροφοί
μας και κάποιοι σημαντικοί άλλοι. Η αλήθεια είναι ότι
έχουμε σχέσεις με κάθε άνθρωπο με τον οποίο συναντιόμαστε.
Εμείς είμαστε ο κοινός παρανομαστής σε
κάθε μια από τις σχέσεις αυτές, από τις πιο στενές
και έντονες μέχρι τις πιο απόμακρες και τυπικές. Κάθε
σχέση είναι σημαντική· ακόμα και η πιο τετριμμένη
επαφή με έναν άγνωστο περαστικό μπορεί να μας
διδάξει πολλά για τον εαυτό μας.
Δεν υποτίθεται ότι όλες οι σχέσεις μας θα κρατήσουν
αιώνια· ορισμένες είναι φτιαγμένες για να τελειώσουν.
Ορισμένες σχέσεις ολοκληρώνονται μόνο όταν
ένα πρόσωπο πεθάνει· άλλες ολοκληρώνονται κατά
τη διάρκεια της ζωής μας. Πρέπει να βλέπουμε τις
σχέσεις μέσα από το πρίσμα του πόσο ολοκληρωμένες
ή ανολοκλήρωτες είναι και του πώς μπορούμε να τις
ολοκληρώσουμε με τον καλύτερο τρόπο.
Το μάθημα της Απώλειας
Ζώντας την εμπειρία της απώλειας, ζούμε ταυτόχρονα
και την εμπειρία αυτών που αγαπάμε. Ερχόμαστε
στον κόσμο αυτόν υποφέροντας από την
απώλεια του τόπου της μήτρας. Ζούμε τους πρώτους
μας έρωτες, μόνο και μόνο για να τους χάσουμε. Στα
χρόνια που έρχονται χάνουμε δασκάλους, φίλους,
χάνουμε και τα παιδικά μας όνειρα. Η προσπάθειά
μας να βρούμε κάπου τη μονιμότητα είναι αδιέξοδη
και τελικά μαθαίνουμε ότι η προσπάθειά μας να κρατήσουμε
τα πάντα, όπως και η προσπάθειά μας να
αποτρέψουμε την απώλεια, δε μας δίνει ασφάλεια.
Δε μας αρέσει να βλέπουμε τη ζωή έτσι, αλλά μας
αρέσει να προσποιούμαστε ότι η ζωή μας, όπως και
τα πράγματα που αυτή περιλαμβάνει, θα κρατήσουν
αιώνια. Είναι εκπληκτικό να βλέπει κανείς τις προσποιήσεις
στις οποίες εμμένουν πολλές οικογένειες
που έχουν ανθρώπους με καταληκτικές ασθένειες. Δε
θέλουν να μιλούν για τις απώλειες τις οποίες βιώνουν
και σίγουρα δε θέλουν να κάνουν καμιά νύξη γι’ αυτό
στα αγαπημένα τους πρόσωπα που πεθαίνουν. Εκτός
από αυτούς όμως, και το προσωπικό του νοσοκομείου
προτιμά να μη λέει τίποτα στους ασθενείς του. Γελιόμαστε
αν νομίζουμε πως οι άνθρωποι που πλησιάζουν
το τέλος της ζωής τους δε συνειδητοποιούν αυτή την
κατάσταση και αν νομίζουμε πως αυτό ουσιαστικά
τους βοηθά.
Είναι γνωστά τα στάδια της απώλειας: η άρνηση,
ο θυμός, η διαπραγμάτευση, η κατάθλιψη και τέλος,
η αποδοχή. Δεν περνάμε όλοι από τα πέντε αυτά
στάδια κάθε φορά που βιώνουμε μία απώλεια και
οι αντιδράσεις μας δεν εκδηλώνονται πάντα με αυτή
τη σειρά. Επίσης, μερικές φορές περνάμε από το ίδιο
στάδιο. Ότι και να νιώθουμε χάνοντας ένα πρόσωπο
ή κάποιο αντικείμενο, είναι ακριβώς αυτό που έπρεπε
να νιώθουμε. Τις απώλειες τις νιώθουμε έτσι ακριβώς
όπως είναι. Μας αφήνουν με μια αίσθηση κενότητας,
αβοήθητους, ακινητοποιημένους, παραλυμένους, ανάξιους,
θυμωμένους, θλιμμένους, και φοβισμένους.
Ίσως η μόνη βεβαιότητα σχετικά με την απώλεια
είναι ότι ο χρόνος μας θεραπεύει. Δυστυχώς, η θεραπεία
δεν είναι πάντα άμεση· η όλη διαδικασία έχει
σκαμπανεβάσματα-ανεβαίνουμε αργά στην πληρότητα
και μετά βυθιζόμαστε στην απόγνωση· κάποια στιγμή
φαίνεται να παλινδρομούμε και ξαφνικά κινούμαστε
εμπρός· μετά νιώθουμε πως είμαστε και πάλι στην
αρχή.
Ένας από τους σκοπούς που υπηρετεί η απώλεια
στη ζωή μας είναι ότι μας ενώνει. Μας βοηθά να κατανοούμε
βαθύτερα ο ένας τον άλλον. Μας συνδέει
μεταξύ μας με έναν μοναδικό τρόπο, που κανένα
άλλο μάθημα ζωής δεν μπορεί να μας προσφέρει.
Όταν είμαστε δεμένοι στην εμπειρία της απώλειας,
νοιαζόμαστε ο ένας τον άλλον και βιώνουμε ο ένας
τον άλλον με έναν νέο και πολύ έντονο τρόπο.
Η απώλεια είναι κάτι περίπλοκο και κανείς δεν
μπορεί να προβλέψει την αντίδραση που μπορεί να
προκαλέσει. Η θλίψη είναι προσωπική και τα συναισθήματα
μπορεί να είναι αντικρουόμενα, ετεροχρονισμένα
και κατακλυσμικά. Μία απώλεια, ή ακόμα
και μία πιθανή απώλεια, αγγίζει πολλές ζωές: την
οικογένεια, τους φίλους, τους συναδέρφους και τους
επαγγελματίες υγείας που φροντίζουν τον ασθενή.
Όλοι πονάνε, όλοι νιώθουν την απώλεια.
Το μάθημα της Δύναμης
Η προσωπική μας ικανότητα για δράση είναι το
εγγενές μας δώρο και η πραγματική μας δύναμη.