1PZ2a7xaD

w interesującym nas okresie – w roku 1907 – ekspono wano
ją we Lwowie, w ramach II wystawy wiosennej lwowskiego
Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych. Arcybiskup
nie musiał więc nawet jeździć do Krakowa, do pracowni
malarza, by ją tam zobaczyć (choć wiadomo, że w Krakowie
bywał i odwiedzał również atelier Me hoffera). Można
więc wysunąć ko lejną hipotezę, że to ks. Teodorowicz zapro
po nował artyście dostosowanie kompozycji obejrzanej
na wystawie (lub w pracowni) do po trzeb mozaiki. Jest to
praw dopodobne, choć trzeba pamiętać, że decyzję o wykonaniu
projektu w technice mozaiki podjęto dopiero na
początku roku 1908 (czyli prawie rok po lwowskiej wystawie,
na której Trójcę św. mógł był widzieć arcybiskup).
Przede wszystkim jednak nie wolno zapominać o silnej i po
wielokroć manifestowanej w kontaktach z zamawiającym
indywidualności Mehoffera, przejawiającej się zwłasz cza
w spra wach artystycznych. Pomysł ten, jeśli nawet wyszedł
od ks. Teodorowicza, musiał zyskać akceptację artysty.
Opisany wyżej niewielki szkic z niedawnej aukcji
[il. 78] jest bardzo bliski ostatecznej wersji tematu, zrealizowanej
w kopule. Wszystko wskazuje na to, że nie stanowił
on żadnego z pośrednich stadiów kompozycji, a był
jedynie szkicem wykonanym dla fundatora, modello lub
swego rodzaju vidimus (był, być może, jednym z wielu takich
szkiców). O takim jego charakterze może świadczyć
zaznaczenie, na otoku kompozycji, ornamentalnej bordiury
pola głównego w widoku perspektywicznym od
dołu (tak, jak miała ona wyglądać po umieszczeniu w kopule),
która częściowo zaciera centralną grupę Trójcy św.
z aniołami. Niemniej jednak redakcja ta przynosi, jak
wspomniano wyżej, interesujące szczegóły, odmienne
w porównaniu z wersją zrealizowaną – jak trójkątny nimb
Boga Ojca, inny układ rąk Chrystusa oraz umiejscowienie
gołębicy Ducha św. w stosunku do postaci Boga Ojca,
a co za tym idzie – niemal ściśle symetryczną kompozycję
całości. Poprzez obecność trójkątnego nimbu Boga Ojca
oraz kolistego nimbu wokół głowy gołębicy szkic ów sięga
jeszcze do wariantu z roku 1899. Z kompozycją finalną
łączą go zaś właściwie wszystkie pozostałe szczegóły.
Wracając do kwestii przeznaczenia tego szkicu, nie
można w końcu wykluczyć, że miał on charakter okolicznościowy
i nie był bezpośrednio związany z przekształceniami
kompozycji dla katedry ormiańskiej.
83. Józef Mehoffer,
Trójca św., 1912, karton
wykonawczy mozaiki,
tempera na płótnie,
440 × 430 cm
(tondo ø ok. 400 cm)
Typ ikonograficzny Trójcy św.
Mozaika Mehoffera przedstawia potężną, ujętą w popier -
siu postać Boga Ojca o surowym obliczu, która wypełnia
nie mal całkowicie centralną partię kopuły, pozostawia -
jąc nie wie le miejsca na gołębicę Ducha św. w chmurach
110