15.02.2015 Views

1PZ2a7xaD

1PZ2a7xaD

1PZ2a7xaD

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Przypisy – Część I<br />

282 M e h o f f e r o w a, „Rozwój myśli…”, t. I, s. (358) 354–<br />

(359) 355.<br />

283 J. Z d r a d a, Krzeczunowicz Aleksander [w:] PSB, t. 15,<br />

s. 510–511; K. K r z e c z u n o w i c z, Historia jednego rodu<br />

i dwu emigracji, Londyn 1973, s. 187. O finansowaniu mozaiki<br />

przez Krzeczunowicza wspomina też L e c h i c k i, op. cit., s. 149.<br />

284 S. Dębicki do Mehoffera, 30 I 1908, M e h o f f e r o w a,<br />

„Rozwój myśli…”, t. I, s. (359) 355.<br />

285 Na temat Zakładu Witrażów S. G. Żeleńskiego, zob.<br />

D. C z a p c z y ń ska, Krakowski Zakład Witrażów, Oszkleń Artys<br />

tycznych i Mozaiki Szklanej S. G. Żeleński. Uwagi na marginesie<br />

prac nad monografią [w:] Dziedzictwo polskiej sztuki witrażowej,<br />

Kraków 2000, s. 151–161.<br />

286 M e h o f f e r o w a, „Rozwój myśli…”, t. I, s. (360) 356.<br />

287 Ibidem, list z 22 X 1908.<br />

288 M e h o f f e r o w a, „Rozwój myśli…”, t. I, s. (361) 357;<br />

podkr. oryginalne. Witold Korytowski (1850–1923) był ministrem<br />

skarbu Austrii w latach 1906–1908.<br />

289 Ks. Teodorowicz do Mehoffera, 26 X 1908, M e h o f -<br />

f e r o w a, „Rozwój myśli…”, t. I, s. (361) 357–(362) 358. W innym<br />

miejscu M e h o f f e r o w a („Biografia Józefa Mehoffera”,<br />

t. 2, ZNiO, rkps Ossol. 14041/II, t. 2, s. 225) przytacza ustęp z listu<br />

Mehoffera do niej (z 24 X 1908): „Do biskupa Teodorowicza napisałem,<br />

oświadczając mu, że gotów jestem na definitywną konferencję<br />

przyjechać do Lwowa”; następnego dnia (25 X 1908)<br />

artysta donosił żonie: „Pisałem Teodorowiczowi, że pożądana jest<br />

konferencja z Mączyńskim i ułożenie definitywne planu roboty”<br />

(op. cit., s. 226).<br />

290 M e h o f f e r o w a, „Rozwój myśli…”, t. I, s. (362) 358.<br />

Porównywanie okoliczności zamówienia oraz skomplikowanych<br />

pertraktacji w sprawie częściowo tylko zrealizowanego projektu<br />

dla katedry ormiańskiej z niewykonanymi malowidłami katedry<br />

w Płocku jest stałym „toposem”, wielokrotnie powracającym we<br />

wspomnieniach Mehofferowej.<br />

291 Zapewne chodzi o wenecką firmę mozaikarską Salviatiego<br />

(por. list ks. Teodorowicza do Mehoffera z 22 XII 1908,<br />

przyp. 297–298 niżej). Na temat zakładu mozaikarskiego Antonio<br />

Sal viatiego, zob. M. D ’ A d d e r i o, Sugli archivi delle imprese<br />

vetrarie mu ranesi [w:] Atti della I Giornata Nazionale di Studio<br />

‘Il vetro dall’ antichità all’ età contemporanea’. Venezia 2 dicembre<br />

1995, Venezia 1996, s. 103.<br />

292 AKMK, sygn. TS III/163. Żaden z listów nie jest datowany,<br />

a ich umieszczenie w zespole korespondencji ks. Sapiehy<br />

z roku 1909 jest błędne, jak tego dowodzi porównanie ich zawartości<br />

z danymi dostarczonymi przez zapiski Mehofferowej i cytowane<br />

przez nią (datowane) listy ks. Teodorowicza, pisane już<br />

po powrocie z podróży do Włoch (dokumenty z AKMK uprzejmie<br />

wskazał i udostępnił mi ks. dr hab. Józef Wołczański). W cytowanym<br />

wyżej liście znów pobrzmiewa żal arcybiskupa, że<br />

Mehoffer osobno kazał sobie zapłacić za sam projekt (por. wyżej,<br />

list z 6 VIII 1907).<br />

293 Nazwisko Fontana jest we Włoszech bardzo popu lar ne<br />

(zwłaszcza wśród artystów); mimo podjętych poszukiwań nie<br />

uda ło się przekonująco ustalić, kogo arcybiskup miał na myśli.<br />

294 O. Desiderius (Peter) Lenz OSB, malarz i architekt, twórca<br />

tzw. szkoły z Beuron; pod jego kierownictwem została zaprojektowana<br />

i wykonana w latach osiemdziesiątych XIX wieku<br />

dekoracja opactwa na Monte Cassino, krypty i tzw. Toretty (mozaiki<br />

oraz malowidła ścienne; w większości zniszczone podczas<br />

II wojny światowej).<br />

295 AKMK, sygn. TS III/167. Sądząc z treści, list ten jest<br />

wcześniejszy od TS III/163; żaden z nich nie jest datowany,<br />

a – po za wspomnianą już pomyłką w umieszczeniu listów w zespole<br />

z roku 1909 – ich numeracja w obrębie tego zespołu archiwaliów<br />

AKMK jest błędna.<br />

296 Ks. Teodorowicz do Mehoffera, 2 XII 1908; M e h o f -<br />

f e r o w a, „Rozwój myśli…”, t. I, s. (362) 358–(363) 359.<br />

297 Firma mozaikarska w Wenecji, por. wyżej, przyp. 291.<br />

298 Firma mozaikarska w Wenecji.<br />

299 Ks. Teodorowicz do Mehoffera, 22 XII 1908, M e h o f -<br />

f e r o w a, „Rozwój myśli…”, t. I, s. (364) 360–(365) 361.<br />

300 „Chciałbym […] porozmawiać z Panem o katedrze ormiańskiej<br />

i zamierzonej polichromii, ponieważ rzecz ta […]<br />

przybiera obrót niezbyt pomyślny; boję się o jej dalsze losy. Decydują<br />

tu osoby bez wątpienia ożywione najlepszą wolą, lecz<br />

poza tym pragnę zwrócić się do kogoś, kto by zrozumiał moje<br />

racje – artystyczne – więc zasługujące na uwzględnienie, a następnie<br />

przygotował odpowiednią dla tych racji obronę. W tym<br />

wypadku nie widzę nikogo prócz Pana, w którego miłość do<br />

sztuki i dla samej sprawy głęboko wierzę […]”, ibidem, s. (365)<br />

361.<br />

301 Ibidem, s. (366) 362.<br />

302 J. Bołoz Antoniewicz do Mehoffera, 11 II 1909, ibidem,<br />

s. (366) 362–(367) 363.<br />

303 „[…] nie zrozumiałem Pańskich warunków. Sądziłem,<br />

że za 3 tysiące K Pan mi był gotów odstąpić zupełnie projekt, tak<br />

jak się to dzieje n. p. przy konkursach, gdzie się za pewną sumę<br />

zakupuje projekt, który jednak zużytkowuje się podług swej woli.<br />

Przyczyną tych nieporozumień jest brak jasnej umowy przed<br />

wzięciem się do pracy. […] Jeśli zaś Panu pisałem, że mógł bym<br />

wprawdzie obejść się kosztami mniejszymi, ale nie chcę, to się<br />

opierałem na przeświadczeniu, że za 3000 kupuję rzecz na własność<br />

i mógłbym z wykonaniem uczynić jak zechcę, choćby oddając<br />

innemu, ale jednak tego nie uczynię i oddać chcę Panu. To<br />

więc zdanie, które Pana tak zgorszyło, płynęło z premisy opartej<br />

na nieporozumieniu, ale w rzeczywistości stwierdzało myśl moją<br />

od początku, by tylko Panu i nikomu innemu rzeczy nie powierzać.<br />

Także nie zrozumiałem był dobrze gotowości Pana do<br />

pewnych ustępstw. Sądziłem, że Pan jest gotów je uczynić bez<br />

obcinania czegokolwiek w wykonaniu. I właśnie za to Panu dziękowałem.<br />

Rozumiem dobrze, że rzeczy artystycznej dosyć opłacić<br />

nie można. Ale znowu co czynić, skoro otrzymanie potrzebnej<br />

sumy pieniędzy jest wątpliwą kwestią! Nie pożałował bym pewno<br />

gdybym miał. Ale nie będąc pewnym, czy zbiorę tyle ile potrzeba,<br />

apelowałem do Pana by o tyle przyszedł mi tu z pomocą,<br />

o ile w granicach remuneracji opłacającej trud i talent jednak<br />

jeszcze to uczynić może”, ks. Teodorowicz do Mehoffera, 13 V<br />

1909, ibidem, s. (367) 363–(368) 364.<br />

1909).<br />

1909).<br />

304 Ibidem, s. (368) 364 (ks. Teodorowicz do Mehoffera, 13 V<br />

305 Ibidem, s. (369) 365 (ks. Teodorowicz do Mehoffera, 3 IX<br />

306 „[…] najzupełniej zostałem przekonany w czasie ostatniego<br />

widzenia się w Krakowie. Rozumiem to dziś doskonale,<br />

że jeśli ma Pan swój szkic rozwinąć, to musi go zrobić dokładnie.<br />

Ale niestety ta okoliczność tym silniej mnie uzależnia od kwestii<br />

finansowej”, ks. Teodorowicz do Mehoffera, 28 IX 1909, ibidem,<br />

s. (370) 366.<br />

366.<br />

307 Teodorowicz do Mehoffera, 28 IX 1909, ibidem, s. (370)<br />

308 Karol Frycz potwierdza tę hipotezę: „Znaczne koszty tej<br />

mozaiki – mówiono o stu tysiącach guldenów – miały być<br />

pokry te z funduszu ofiarowanego na ten cel przez lwowskiego<br />

338

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!