1PZ2a7xaD

nich szczególnie cenna jest wspomniana najnowsza monografia
katedry Smirnowa, mimo że autor ograniczył się
do zaprezentowania informacji faktograficznych i nie poddał
malowideł szczegółowej analizie 11 . Malowidła w lwowskiej
katedrze ormiańskiej były pierwszą monumentalną
realizacją, a zarazem opus magnum całej twórczości stosunkowo
młodego podówczas malarza, Jana Henryka Rosena;
nie dziwi więc, że wspomina o nich każda bez wyjątku, nawet
najkrótsza nota biograficzna artysty. Tych jednak jest
stosunkowo niewiele 12 . Zespół malowideł w ka tedrze cieszył
się wielką popularnością już w momencie powstawania
(ma lowaniu kolejnych scen towarzyszyły na bieżąco
relacje pra sowe) oraz przez cały okres mię dzy wojenny.
Informacje te, z racji czasu ich publikacji (współczesne
malowid łom), będą traktowane raczej jako drukowane
„źródła”, a nie opra cowania, albowiem z długiej listy tych
artykułów właś ciwie tylko jeden – obszerny tekst Władysława
Kozickiego 13 – za sługuje na miano rzetelnej, merytorycznie
wartościowej z punktu widzenia historii sztu ki,
analizy katedralnych malowideł.
Marginalne wzmianki o katedrze, jej dokonanych
w wie ku XX przekształceniach, malowidłach i innych
eleme ntach dekoracji oraz ich twórcach znajdują się m.in.
w omówieniach lwowskiej secesji 14 , a także w syntezach
dziejów malarstwa polskiego okresu międzywojennego 15 .
Wraz z wybuchem wojny, a następnie odcięciem Lwowa
przez nowo ustaloną wschodnią granicę Polski, ka -
te dra wraz z malowidłami oraz ich twórcą popadła –
przynajmniej w oficjalnych kanałach informacyjnych PRL
– w za pomnienie. Z tych samych przyczyn zniknęła z grupy
tema tów, które mogły, choćby potencjalnie, obudzić
zain teresowanie naukowe historyków sztuki. Pamiętali
o niej jednak dawni mieszkańcy Lwowa i pamięć ta znalazła
odzwierciedlenie na kartach wspomnień i pamiętników
16 . Mniej szczęścia miał sam malarz – twórca
(w latach trzydziestych wieku XX) „niewygodnego” obrazu,
przedstawiającego jeden z epizodów bitwy warszawskiej
1920 roku, w papieskiej kaplicy w Castel Gandolfo 17 .
Pod koniec roku 1937 artysta wyemigrował do USA
i przez następne niemal pięćdziesiąt lat tam spędzone (do
śmierci w roku 1982) prawie nie utrzymywał kontaktów
z krajem, skazując się tym samym na zapomnienie 18 .
Nie dysponujemy obecnie syntetycznym opracowaniem
dziejów sztuki kościelnej wieku XX w Polsce 19 . Istniejące
dwa popularne zarysy na ten temat – przyczynki
do takiej syntezy – autorstwa Wojciecha Skrodzkiego oraz
Wojciecha Bałusa, zgodnie wspominają o malowidłach
w katedrze ormiańskiej jako o odosobnionym, a zarazem
wybitnym przykładzie dekoracji malarskiej wnętrza kościelnego
w sztu ce polskiej okresu międzywojennego 20 .
20