Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
niecznością zakupu działki przy ul. Krakowskiej, co miało<br />
pozwolić na przedłużenie świątyni do samej ulicy 143 .<br />
Odnowienie i rozbudowa katedry:<br />
pierwsze projekty<br />
Najwcześniejsze znane ze źródeł posiedzenie Komitetu odnowienia<br />
katedry odbyło się 19 czerwca roku 1905. Komitetowi<br />
przewodniczył ks. Teodorowicz, a zasiadali w nim:<br />
Leon Piniński, Jan Bołoz Antoniewicz, konserwator Zygmunt<br />
Hendel oraz Teodor Axentowicz 144 . Na posiedzeniu<br />
tym przedłożono projekt restauracji katedry, sporządzony<br />
przez arch. Władysława Halickiego (stąd wniosek, że arcybiskup<br />
od dłuższego już czasu musiał był przygotowywać<br />
plany przebudowy). Projekty Halickiego nie zachowały się<br />
wśród archiwaliów Konsystorza Metropolitalnego zapewne<br />
dlatego, że Komitet uznał je za zbyt daleko idące i nie<br />
zgodził się na ich realizację: „Mimo niezaprzeczenie wielkich<br />
zalet artystycznych projektu i całej finezyi dekoratorskiej<br />
tak wnętrza, jak i zewnętrznej architektury fasad,<br />
komitet przyszedł do przekonania, że wykonanie tego projektu<br />
pociągnęłoby za sobą zupełną przebudowę dzisiejszej<br />
skromnej katedry, zatarłoby zupełnie zachowany dobrze<br />
do dziś typ kościoła, zbudowanego według tradycji armeńskich,<br />
a nadałoby mu typ kościołów bizantyńskich” 145 . Na<br />
podstawie tak skąpych wiadomości trudno zrekonstruować<br />
projekt Halickiego, ale zapewne przewidywał on tyl -<br />
ko powiększenie nawy, jednakże chyba nie przedłużenie<br />
katedry do ul. Krakowskiej, skoro dopiero w roku 1908,<br />
wraz z pozyskaniem działki oddzielającej katedrę od pierzei<br />
ulicy, zaistniała taka możliwość. Przy tym, z perspektywy<br />
wydawanych przez Komitet opinii na temat kolejnych<br />
projektów, wydaje się, że propozycja Halickiego wcale nie<br />
musiała być bardzo radykalna. To nastawienie Komitetu<br />
zmieniło się z czasem – zapewne pod wpływem uparcie<br />
forsującego swoje zdanie arcybiskupa Teodorowicza.<br />
Na wspomnianym posiedzeniu Komitet ustalił ponadto,<br />
że XVII-wieczna część zachodnia (czyli nawa) kościoła<br />
miała zostać odrestaurowana w dotychczasowym<br />
stylu – barokowym – z zachowaniem przedsionka i chóru<br />
muzycznego (co naturalnie uniemożliwiało jakiekolwiek<br />
plany przedłużenia i rozbudowy tej części); szczegółowe<br />
projekty restauracji miały zostać przygotowane dopiero<br />
po odbiciu tynków z elewacji i dokonaniu dokładnych pomiarów<br />
kościoła [il. 35–37 a–b].<br />
Interesujące, choć niejednoznaczne są informacje, ja kie<br />
przynosi wspomniane sprawozdanie na temat plano wanej<br />
dekoracji wnętrza. „Przewodniczący [ks. Teodorowicz]<br />
pod niósł […] kwestyę dekoracyi wnętrza i przed łożył rysunkowe<br />
projekty wszystkich ścian. […] Projektodawca<br />
dą żył do dekoracyi kościoła w kierunku ornamentacyjnym,<br />
a nie figuralnym. Ornamentacyę tę skomponował opierając<br />
się na motywach bogato dekorowanego kodeksu ormiańskiego<br />
z XIII [!] wieku, będącego własnością tu tej szej<br />
ka pituły ormiańskiej i na malowaniach ściennych in nych<br />
kościołów armeńskich” 146 . Już w tym najwcześniejszym,<br />
nie znanym bliżej projekcie posłużono się – tak jak w przypadku<br />
epitafium arcybiskupa Isakowicza – przechowywanym<br />
w katedrze, bogato zdobionym XII-wiecznym<br />
ewangeliarzem ormiańskim, a stało się tak (jak pokażą<br />
dzieje dalszych projektów dekoracji wnętrza katedry) bez<br />
wątpienia z inicjatywy ks. Teodorowicza. Nie wiadomo,<br />
kto był „projektodawcą”, ale raczej nie architekt Halicki.<br />
Nie był nim też malarz Julian Kruczkowski, któ -<br />
rego za chowane kosztorysy restauracji katedry, datowane<br />
w czerw cu roku 1905 (22 czerwca – w wersji niemieckiej,<br />
i 25 – w wersji polskiej) – czyli kilka dni po dacie posiedzenia<br />
Komitetu – przynoszą, sądząc z opisu, obraz raczej<br />
tradycyjnej, a nawet sztampowej dekoracji malarskiej<br />
wnętrza 147 . Kruczkow ski przewidywał m.in.: „ornamentalne<br />
malowanie wewn. całej katedry farbami woskowemi<br />
– enkaustyką, wraz z częściowem złoceniem ornamentów<br />
[…]”; wykonanie w technice mozaiki „40 medalionów (św.<br />
pańskich) 80 cm średnicy; 4 obrazy mozaikowe (figury<br />
naturalnej wielkości); stalaktyki [!] gipsowe nad wiel -<br />
kim ołtarzem i w kopule”. Ponadto Kruczkowski miał zaprojektować<br />
ołtarz główny („grupa do wielkiego ołtarza,<br />
odlew spiżowy”) i dwa ołtarze boczne, oz dobione marmurowymi<br />
figurami Serce Pana Jezusa i Matki Boskiej,<br />
wszystkie nakryte baldachimami, oraz pomniejsze elementy<br />
wyposażenia, jak alabastrowe: ambona, mensy i postumenty<br />
ołtarzy oraz posadzka. Całość robót (i wewnątrz,<br />
i na zewnątrz katedry) wyceniono na 239 180 koron 148 .<br />
Na podstawie tego kosztorysu ks. Teodorowicz wy stosował<br />
12 grudnia 1905 roku pismo do C. K. Ministerstwa<br />
Kultury (K. u. K. Kulturministerium) z prośbą o subwencję<br />
na remont katedry w wysokości 200 tys. koron 149 .<br />
Większość opracowań zgodnie informuje, że pro po -<br />
zy cję wykonania malowideł w katedrze Józef Mehoffer<br />
otrzy mał dopiero w roku 1906 150 . Ponadto, jeśli on miał -<br />
by być autorem projektu malowideł przedłożonego na<br />
pierw szym posiedzeniu Komitetu, dlaczego w takim razie<br />
nie wspo mniano jego nazwiska w sprawozdaniu Wiadomo<br />
też, że równocześnie z Mehofferem podobną propozycję<br />
ot rzy mał Teodor Axentowicz 151 . Być może ten<br />
ostatni, Or mia nin z pochodzenia, związany z katedrą<br />
już wcześ niej (w roku 1896 miał zaprojektować witraż<br />
dla lwowskiej świą tyni or miań skiej 152 ), mógł otrzymać<br />
zamówienie na projekt deko racji wnętrza katedry jako<br />
pierwszy, a jego osobisty udział w Komitecie był powodem<br />
anonimowego złożenia projektu.<br />
53
Change language