1PZ2a7xaD

Aneks XI
Szkic listu ks. Józefa Teodorowicza do NN (patriarchy Wenecji*)
[s. a., ok. 1909]. ЦДІА, ф. 475, оп. 1, спр. 610, k. 59–61
Illustrissime Domine!
Z całego serca dziękuję Przewielebności Waszej za list tak łaskawy polecający do prac w mej Katedrze Pana Gianese. Proszę mi
wierzyć i przyjąć to zapewnienie, że polecenie ze strony Waszej Przewielebności jest mi bardzo cennem a zarazem przynaglające moralnie
bym wszystko zrobił co w mej mocy i pracę Panu Gianese zapewnił.
Muszę jednak z całą szczerością przedstawić właściwy stan rzeczy i pewne trudności, które jakkolwiek mam wszelką nadzieję
usunąć, to jednak dziś nie pozwalają mi ostatniego słowa wypowiedzieć w tej sprawie. Podam więc tutaj kilka szczegółów obojętnych
zapewne dla Waszej Przewielebności ale potrzebnych do wyjaśnienia sytuacji.
Katedra moja jest to prastary budynek z wielu względów bardzo interesujący jak to zresztą Wasza Wielebność zobaczy z fotografij,
które tu z broszury polskiej załączam, w wszystkie szczegóły w niej się znajdujące odnoszą się do jednego i tego samego kościoła. Ta
okoliczność przy planie odnowienia Katedry miała dla mnie też i wiele trudności, bo kiedy z chwilą wejścia mojego na Biskupstwo
powziąłem plan odnowienia Katedry, kiedy nadto zakupiłem grunt dla jej rozszerzenia, od razu poczęto interesować się tą sprawą.
Z różnych stron nasyłano mi Komisye archeologiczne z Wiednia, Komisye artystyczne z kraju i Komitetami różnego rodzaju krępowano
mię, jak to zwykle w takich razach bywa na każdym kroku.
Pięć też tych lat było poniekąd dla mnie istnem marytyrologium. Ileż to razy musiałem jeździć w tej sprawie do Wiednia, ile to
razy walczyć z różnymi opozycyami. Dziś dzięki Bogu z wię[k. 60]zów się otrząsnąłem – restauracyję zakrojoną na wielką skalę rozpocząłem,
ale zależność moją choć już w innym rodzaju od Komitetu uważam. Bo jakkolwiek udało mi się już dziś zebrać na odnowienie
Katedry pokaźną sumę … to jednak ta mi jeszcze nie wystarcza, dlatego muszę mieć Komitet do pomocy, a ten naturalnie rezerwuje
sobie głos. Ponadtem czuwa jeszcze nad tem Centralna Wiedeńska Komisya. Taki byłby stan najogólniejszy, który w tym celu przedstawiam
Waszej Wielebności by mógł z tego poznać, że nie ja sam w tej sprawie rozstrzygam.
A teraz przejdę do szczegółów stron dekoratywnych. Otóż Komitet był się już zgodził na plan odmalowania Katedry, które przedłożył
słynny malarz polski Mehoffer twórca znanych witraży we Fryburgu. Te plany pokazywałem właśnie Panu Gianese będąc w Wenecyi,
szkic jednak Pana Mehoffera wydał mi się jednak za mało kościelnym a przedewszystkiem bardzo trudnym do wykonania
w mozaice. To też umyślnie wyjechałem do Włoch ażeby samemu lepiej zapoznać się z techniką mozaiki i mieć więcej pewności sądu.
Moje wrażenia tylko więcej się utrwaliły, zebrałem materiał dowodowy dla Komitetu, a nadto zamówiłem u Pana Gianese szkic, któryby
odpowiadał moim własnym spostrzeżeniom uzbieranym w drodze. Pomimo to jednak wiem o tem z góry, że w Komitecie czeka
mnie walka zwłaszcza że Pan Mehoffer ma w nim swoich przyjaciół.
Mam nadzieję, że mi się uda i znakomitym szkicem Pana Gianese i argumentami zwyciężyć, ale oczywiście jeszcze dzisiaj naprzód
nie mogę być tego bezwzględnie pewnym. A teraz co do samej mozaiki.
Mam zamiar i na to się Komitet zupełnie zgodził pokryć całe wnętrze starej Katedry mozaiką. Zgłaszają się różni oferenci,
między innymi szczególniej gorąco agituje fabryka tutejsza przed rokiem założona w Krakowie. Jakkolwiek ta fabryka jest dopiero
początkowa to jednak jej oferta o tyle jest dla wszelkiej [k. 61] zagranicznej oferty niebezpieczna, że wywiera się pewna pressya
opinii jak powiedziałem bardzo zainteresowanie ogólnie tą sprawą by raczej poprzeć wyrób krajowy. Dotychczas jednak żadnego
zgoła zobowiązania wobec tej fabryki ani ja ani Komitet nie zaciągnął. Jest jeszcze druga poważna oferta fabryki austryackiej, która
wykonała poważne roboty we Wiedniu a rozporządzając i materyałem własnym i wielką ilością robotników może wykonać robotę
względnie taniej ma zaś znowu przed każdą włoską już tę korzyść, że nie potrzebuje liczyć się z cłem.
To są trudności, które przedstawiam Wielebności Waszej z całą szczerością, pomimo wszystko jednak mam nadzieję, że i tutaj
zwyciężę i ofertę Pana Gianese przeforsuję. A w każdym razie zaszczytnym poparciu i świadectwie dla niego jakkolwiek nie mogę
rezultatu przesądzić, to jednak uważam za swój moralny obowiązek wszystko w to włożyć, by zwycięstwo jego ofercie zapewnić.
Nieomieszkam więc natychmiast donieść Waszej Wielebności skoro tylko rezolucyę odpowiednią mieć będę w ręku.
* Aristide Cavallari (1849–1914), patriarcha Wenecji od roku 1904; w 1907 mianowany przez papieża Piusa X kardynałem.
395