1PZ2a7xaD

226. Sceny z życia św. Jana Chrzciciela (1926),
witraż w oknie nawy (ściana płd.; S III, v):
a) fotografia ok. 1929; – b) zestawienie
zachowanych elementów witraża z jego
archiwalną fotografią; – c) witraż po
konserwacji, 2006
Chry stusa, Świadectwo wiary uwięzionego św. Jana 235 oraz
Ścięcie św. Jana Chrzciciela. Poniżej ostatniej sceny widnieje
inskryp cja: TEN PRZYSZEDł NA śWIADECTWO | ABY DAł
śWIADECTWO śWIATłOśCI | JAN 1, 7. Kompozycja tego przeszklenia
powtarza w zasadzie układ okna z misteriami greckimi
w pierwszym od zachodu przęśle po tej stronie nawy.
W przęśle tym mamy więc po raz kolejny do czynienia
z koherentnym zespołem przedstawień podporządkowanych
jednej nadrzędnej idei – postaci św. Jana Chrzciciela.
Większość scen, o ile może budzić zdziwienie niezwykłą
ikonografią ze względu na dosłowne (a przez to miejscami
niemal humorystyczne w odbiorze) potraktowanie tekstów
ewangelicznych, daje się łatwo wytłumaczyć właśnie
dzięki tym literackim źródłom, określonym zresztą przez
samego malarza za pomocą inskrypcji. Nie wydaje się, by
– poza podkreśleniem tego oryginalnego, ale też niezbyt
wyrafinowanego ujęcia ikonograficznego – należało im
poświęcić więcej miejsca i uwagi. Inaczej jest w przypadku
największej rozmiarami sceny głównej, poniżej okna.
To od niej zaczynały się najczęściej opisy malowideł
nawy, gdyż malowidło to powstało jako pierwsze w całym
zespole. Była to zresztą chyba nie jedyna przyczyna, dla
której wyróżniano tę scenę spośród innych: zadziwiała
współczesnych nie tylko bogactwem faktury malarskiej
(skrzące się od haftów i klejnotów szaty aniołów), ale i tajemniczością
i napięciem, widocznymi na twarzach boskich
posłańców, a przede wszystkim – niespotykanym
i na poły enigmatycznym tematem – co, jak zaznaczono
wyżej, przejawiało się w problemach z jej odpowiednim
zatytułowaniem. Istotnie, Gloryfikacja św. Jana Chrzciciela
nie ma precedensu w dziejach ikonografii. Jest pod tym
względem zupełnie samodzielnym i oryginalnym utworem
Rosena, a stwierdzenia tego nie osłabia bynajmniej
fakt posłużenia się w obrazie przez artystę wieloma cytatami
i naśladownictwem formalnym innych, powszech -
nie znanych dzieł sztuki.
Jedynym recenzentem malowideł, który współcześnie
zdawał się właściwie odczytywać to przedstawienie, bo też
zapewne znał jego literackie źródło, był Stanisław Machniewicz.
Krytyk tak pisał o tej scenie:
226 c
Ze straszliwej wizji Katarzyny Emmerich noc po ścięciu
św. Jana Chrzciciela, którego męczeństwo tak dosadnie
maluje ewangelja św. Marka w r. VI w. 14–29. Aniołowie
247