1PZ2a7xaD

która wyłania się ze skażonych grzechem »wód« ludzkości,
sama będąc czystą i nieskalaną. To Ona przynosi ludziom
prawdziwe Życie – Syna Bożego. Taka interpretacja
symbolu chmurki wiąże się z maryjnym charakterem Zakonu,
który zawsze czcił w sposób szczególny tajemnicę
Niepokalanego Poczęcia Maryi i zrodzenia przez Nią Bożego
Syna” 208 .
Co ciekawe, legenda, która kryje się za chmurką, nie
jest szerzej znana, a specjalnie maryjną duchowość Karmelu
zwykle łączy się raczej ze szkaplerzem otrzymanym
przez św. Szymona Stocka od Marii podczas cudownej
wizji 209 . Pełny zapis symboliki i mistycznych znaczeń, jakie
niesie ze sobą dla zakonu karmelitańskiego wizja Eliasza,
zawierają właściwie tylko pisma autorów tego zakonu,
prze znaczone najczęściej też tylko dla jego członków. Legenda
ta ma za sobą długą tradycję, a i sama powstała, jak
się uważa, po to, by zaświadczyć o tradycji istnienia zakonu
i pomóc bronić karmelitom ich praw do egzystencji
jako zgromadzenie religijne. Ze względu bowiem na brak
koś cielnej legalizacji reguły, zakon był zagrożony kasatą,
gdy w roku 1215 na soborze laterańskim IV wydano dekret
nie uznający zgromadzeń zakonnych, które nie były
oparte na jednej z powszechnie akceptowanych i zaaprobowanych
przez Kościół reguł. Zgodnie z tradycją duchowym
zało życielem zakonu był prorok Eliasz, do niego
więc oraz do przekazu biblijnego zwrócono się w poszukiwaniu
karmelitańskiej tożsamości – a konkretnie – właśnie
do jego wizji chmurki, której mariologiczna interpretacja
jest „kluczem, któ ry otworzył drzwi do zrozumienia tożsamości
Kar melu” 210 .
Egzegeza ta pojawiła się po raz pierwszy w wieku XIV,
a jej autor nie jest znany. Jej najpełniejsza wersja znajduje
się w dziele – obok Reguły św. Alberta – podstawowym
dla duchowości karmelitańskiej, mianowicie w tzw. Księdze
pierwszych mnichów (Liber de institutione primorum
monachorum), której autorstwo przypisuje się Janowi XLIV,
biskupowi Jerozolimy żyjącemu na przełomie IV i V stu -
lecia; tekst zachował się w redakcji XIV-wiecznej 211 . W Księdze
VI tego dzieła, zatytułowanej „Maria i karme li ci”,
zostały szczegółowo wyjaśnione cztery tajemnice, które
Bóg objawił Eliaszowi we wspomnianej wizji:
210. Eliasz na Górze Karmel
Profetyczną tajemnicę ukrytą w wizji z opowiadania, którą
Bóg ukazał schylonemu ku ziemi Prorokowi, ten postanowił
przekazać nie wszystkim ludziom, lecz tylko swoim
towarzyszom, i to w tajemnicy. Właśnie od nich dowiadujemy
się, że w symbolu wizji Bóg odkrył przed Eliaszem
cztery wielkie tajemnice […]. Pierwsza tajemnica dotyczyła
przyszłych narodzin dziecka, dziewczynki, które już od
łona swej matki wolne będzie od wszelkiego grzechu; druga
dotyczyła czasu owego wydarzenia; trzecia wskazywała,
że dziecko będzie żyło doskonałym i nieustannym dziewictwem
na wzór Eliasza; czwarta mówiła, że Bóg, łącząc
swą naturę z naturą ludzką, narodzi się z owej dziewicy.
Gdy sługa Eliasza zobaczył mały obłok podnoszący
się znad morza, Bóg objawił Eliaszowi, że pewne dziecko,
błogosławiona Maryja, którą symbolizuje obłok, narodzi
się z grzesznej natury ludzkiej, ukrytej w symbolu morza.
Dziecko to od swego poczęcia wolne będzie od wszelkiej
zmazy grzechu, tak jak obłok, który powstaje co prawda
z mętnego morza, lecz wolny jest od wszelkiego brudu.
Chociaż początkowo jest tej samej natury co morze, to
jednak sam w sobie ma inne cechy i właściwości: woda
jest ciężka i mętna, obłok zaś, to całkowicie czysta para.
[…] Błogosławiona Maryja różniła się w swoim poczęciu
od tego morza. W Jej poczęciu nie ciążyła na Niej żadna
zmaza grzechu, ale dzięki zachowaniu od grzechu była
lekka jak obłok i czysta przez pełnię darów 212 .
Zasadniczym elementem wizji objawionej Eliaszowi
pod postacią chmurki było więc Niepokalane Poczęcie
Marii, a – podkreślony już w legendzie – fakt przekazania
przez Eliasza proroctwa objawionego w wizji „tylko swoim
towarzyszom” miał tłumaczyć słabą znajomość legendy
poza zakonem. Zaś tradycja i egzegeza karmelitańska
powiązały Niepokalane Poczęcie Marii z charyzmatem
dziewiczego życia zakonników, w którym naśladowali
234