1PZ2a7xaD

65. Józef Mehoffer, projekt dekoracji katedry
ormiańskiej we Lwowie, 1907, część zachodnia
(fragment): sklepienie nawy głównej i nawa boczna
66. Chrzest Chrystusa: a) Józef Mehoffer, projekt
dekoracji katedry ormiańskiej (fragment), 1907;
– b) Józef Mehoffer, rysunek w szkicowniku artysty;
– c) miniatura w rękopisie nr 1917 (ewangeliarz
z roku 1307) w Bibliotece klasztoru mechitarzystów
na San Lazzaro, fol. 21 v
Z boku czeka Ś. Jan Chrzciciel z wyciągniętą dłonią, gotów
do polewania, obficie ubrany, ale z głębokim wycięciem
u szyi. Minę ma niezwykle wystraszoną, na głowie obszerną
kolczastą koronę, przez którą prześwieca nimb. Poza
plecyma jego stoi anioł do usług 259 .
65
Zbliżony układ kompozycji, w tym zwłaszcza postaci
Chrystusa, przedstawia miniatura w ewangeliarzu nr 1917
w klasztorze mechitarzystów [il. 66 c] 260 .
Po lewej stronie szkicu, tuż przy krawędzi arkusza, widnieje
zarys ambony, której kosz wsparty jest na smukłych
kolumnach, a po prawej, w apsydzie – sumarycznie zaznaczona
w przekroju sylweta ołtarza głównego, na który,
najprawdopodobniej, miały się składać prostopadłościenna
mensa z nastawą w formie kolumnowej edikuli.
W czaszy kopuły [il. 67] miały się znaleźć wizerunki
dwunastu apostołów, przedstawionych w całej postaci, oddzielone
od siebie pionowymi, podłużnymi, migdałowa -
ty mi w kształcie polami z powtarzającym się motywem
wazonu na wysokiej podstawie, z umieszczonym w nim
kwiatem przypominającym goździk. Środkowa strefa tam -
buru, wyznaczona przez wysokość czterech okien, została
podzielona na prostokątne pola parami podwójnych kolumn
z fantastycznymi kapitelami złożonymi z par odwróconych
antytetycznie ptaków. Miała je wypełniać istna
„mo zaika” kolorowych wzorów i form geometrycznych.
Niższą część tamburu – swego rodzaju cokół u jego nasady,
tuż nad sferycznymi trójkątami tromp – miał obiegać
or namentalny pas złożony z wpisanych w medaliony krzy -
ży. Wszystkie cztery trompy miały zostać ozdobione jedna -
kową kompozycją: chórami aniołów, podobnymi do tych
na ścianach tarczowych transeptu, widniejącymi w me -
dalionach nałożonych na abstrakcyjne geometryczne tło
wypełniające całą powierzchnię „żagielków”, stworzone
z falujących linii poprzenikanych „mozaiką” drobniejszych
ornamentów. Wszystkie opisane powyżej, bajecznie
kolorowe elementy są utrzymane w barwach nasyco nych,
kontrastowych (przeważają tony czerwieni i zieleni), a je d-
no cześnie doskonale ze sobą zharmonizowanych.
Nietrudno zauważyć, że projekt wykonany dla katedry
ormiańskiej jest formalnie bardzo bliski dekoracji, którą
Mehoffer w roku 1901 przygotował dla katedry płockiej
[il. 68]. Uderza podobne ujęcie płaszczyzn ścian, po kre -
wień stwo nasyconej kolorystyki i sposobu traktowania
or na mentów. Podstawowa różnica polega na tym, że
w pro jekcie dla Płocka artysta zaproponował motywy
zdob nicze, które sam określał mianem „mazurskich”, zaś
we Lwowie wykorzystał ornamentykę ormiańską 261 .
W ślad za projektem Mehoffer sporządził kosztorys,
z niecierpliwością wyczekiwany przez ks. Teodorowicza –
arcybiskup chciał jak najszybciej wysłać do Wiednia pis -
mo z prośbą o rządowe dotacje na realizację malowideł.
O nadesłanie dokumentu monitował artystę w kwietniu
roku 1907 262 . Kosztorys pozwala wyjaśnić kilka wątpliwych
kwe stii, których nie da się rozstrzygnąć na podstawie samego
projektu, jak choćby technika, w jakiej zamierzano
go wykonać 263 . Co więcej, w przeciwieństwie do malowa-
84