1PZ2a7xaD

Jan Henryk Rosen
– szkic biograficzny
Dzieciństwo „pomiędzy sztalugami
a armatą”
Jan Henryk Rosen [il. 119] był synem Jana Bogumiła Rosena
(1854–1936), malarza batalisty wykształconego w Warszawie,
Monachium oraz Paryżu, który w przedstawieniach
bitew, parad wojskowych i scenach rodzajowych z udziałem
żołnierzy gloryfikował – w czasie, gdy kraj znajdował
się pod panowaniem zaborców – polskie formacje wojskowe
z okresu wojen napoleońskich (zwłaszcza legiony
Jana Henryka Dąbrowskiego) oraz Królestwa Kongresowego
1 . Jan Lechoń we wspomnieniu na stulecie urodzin
malarza, na obczyźnie, pisał:
[…] jego malarstwo były to jak gdyby ilustracje do bajki
o polskich żołnierzach, którą opowiadaliśmy sobie sami
i powtarzali w nieskończoność, aby zapomnieć o prawdzie
ówczesnego życia, aby uwierzyć, że jak to w bajkach
bywa, żołnierze ci ożyją i dokonają tego, co było ponad
siły po grobowców tylu krwawych zawodów. Patrol ułański
we wschodzącym słońcu […] jest to właśnie jedna z […]
ilustracji do tej bajki, bajki o Napoleonie, o szwoleżerach
spod Somosierry, o czwartakach spod Olszynki […] 2 .
119. Jan Henryk Rosen, ok. 1945
Stwierdzenie Lechonia, że ułani Rosena mieliby „ożyć”,
to nie tylko pusty zwrot retoryczny i nie jest pozbawione
głębszych podstaw, Rosen był bowiem przez jednych wysoko
ceniony za swoją drobiazgowość i prawdę historyczną
w oddaniu umundurowania i uzbrojenia przedstawianych
formacji 3 , a przez innych z tego samego powodu lekceważony.
Malowanie większości kompozycji poprzedzał starannymi
studiami historyczno-ikonograficznymi. O niezwykłej
sumienności malarza świadczą, przykładowo, jego
studia przeprowadzone przed namalowaniem dla cara obrazu
Bit wa pod Novi (1892). Jak sam wspominał:
147