1PZ2a7xaD

z końca wieku XIV, odkryto na południowym licu tego filara
(są widoczne jedynie na archiwalnej fotografii, nie zachowały
się; il. 7 g) 9 . Inne jeszcze fragmenty dekoracji
malarskiej, odkryte na przykład w archiwolcie łuku tęczowego,
nie przetrwały, gdyż po odsłonięciu nie zostały
zakonserwowane ani wyekspo nowane.
Do XIV-wiecznej struktury kościoła dodano w XVI
stu leciu zewnętrzne krużganki, obiegające świątynię wzdłuż
fasady i obu bocznych elewacji. Z biegiem czasu włą czono
je integralnie w bryłę rozrastającego się budynku: część
galerii od zachodu, pełniących funkcję narteksu (przedsionka),
przekształcono w przęsło dobudowanej póź niej
na wy; galerie północne zabudowano od zewnątrz i za mieniono
na zakrystię i skarbiec (najstarszy znany plan katedry
i jej otoczenia, pochodzący z końca wieku XVI [il. 8],
stanowi potwierdzenie, że w owym czasie istniały jeszcze
krużganki od strony północnej 10 ); jedynie galeria południowa
przetrwała do dziś w formie krużganków [il. 9] 11 .
Ze względu na ograniczoną powierzchnię kościoła, wobec
powięk sza jącej się rzeszy wiernych, w wieku XVII od
zachodu do ka tedry dobudowano dwa prostokątne przęsła,
które – zin te growane z przęsłem powstałym ze wspomnianej
zabudowy narteksu – utworzyły stosunkowo obszerną,
prostokątną nawę. Wskutek tej rozbudowy w sposób nieunikniony
i nie odwracalny zmienił się charakter i dyspozycja
budowli: po wstała świątynia na planie krzyża
łacińskiego, zbliżona w planie do kościołów rzymskokatolickich,
w której stara, pierwotna część katedry w całości
stała się prezbiterium nowej świątyni. W tym samym
mniej więcej czasie, w ro ku 1630, ormiański arcybiskup
Lwowa Mikołaj Torosowicz (ok. 1604–1681) przystąpił do
unii z Rzymem, zapoczątkowując we Lwowie dzieje Kościoła
ormiańskokatolickiego 12 .
Unia z Rzymem zaowocowała wieloma zmianami,
któ re uwidoczniły się także w samym budynku katedry.
Najważniejsze z nich dotyczyły dekoracji i wyposażenia
wnętrza, a w konsekwencji, w ciągu prawie trzech stuleci
(od przystąpienia do unii aż po początek wieku XX), doprowadziły
stopniowo do zatracenia wszelkich rysów ormiańskich
i pra wie zupełnego „zlatynizowania” wnętrza
świątyni. Stary (to znaczy ormiański) pozostał tylko obrządek,
choć i w liturgii rozpoczął się proces unifi kacji
z obrządkiem łacińskim 13 . W celu skonsolidowania wysiłków
i umocnienia unii w ro ku 1664 we Lwowie osiedlili
się przybyli z Rzymu teatyni, których zadaniem było
kształcenie duchownych or miańskich w nowo powołanym
do życia lwowskim kolegium 14 . Był to pierwszy krok
na drodze ku latynizacji liturgii. Ormiańskokatolicka archidiecezja
lwowska różniła się od in nych ka tolickich
diecezji właśnie obrządkiem. Liturgia or miańska z biegiem
czasu zaczęła przejmować wiele elementów charakterystycznych
dla obrządku łacińskiego. W sy tuacji, gdy
stopniowo zatracała się znajomość języka ormiańskiego,
to religia (w postaci liturgii) stawała się najważniejszym
(i w za sadzie jedynym) rysem świadczącym o ormiańskiej
odrębności kulturalnej i etnicznej; jak już wspomniano –
rysem poważnie zagrożonym wpływami ła cińskimi 15 .
W następstwie pożarów, które kilkakrotnie niszczyły
ka tedrę w wieku XVII i na początku XVIII, dokonywano
kolejnych remontów i renowacji budynku. W XVIII stuleciu
świątynia otrzymała nową dekorację i wyposażenie
wnętrza. Ściany pokryto malowidłami, częściowo figuralnymi,
częściowo o charakterze ornamentalnym w stylu
regencyjnym (dekoracje z wykorzystaniem ornamentu
wstę gowo -cę gowego zachowały się do początku wieku XX
chyba tylko w prezbiterium). Starsze, być może jeszcze
śre d niowieczne malowidła i wszystkie opisane wcześniej
kamienne rzeźbione elementy dekoracyjne ścian zostały wtedy
(o ile nie jeszcze wcześniej) pokryte tynkiem i stiukową
dekoracją w postaci pilastrów i gzymsów 16 . Zabiegi te
mia ły sprawić, by wnętrze katedry wyglądało jak świątynia
rzym skokatolicka [il. 10 a–b] 17 .
8. Plan otoczenia katedry ormiańskiej we
Lwowie (1582): dziedziniec wsch. z widocznymi
fragmentami apsyd oraz płn., z fragmentem
krużganku arkadowego
8
9. Katedra ormiańska we Lwowie, krużganek
płd., wyłożony płytami nagrobnymi z cmentarza
przykatedralnego 9
28