Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Przypisy – Część I<br />
372 H a m i l t o n, op. cit., s. 60. Na temat znaczenia książki<br />
385 K a j e t a n o w i c z (Katedra… 1930, s. 6) pisze: „Resz-<br />
Renana dla sztuki wieku XIX, zob. D r i s k e l, op. cit., s. 169– tę tego planu [tzn. projektów mozaik Mehoffera] wykończono<br />
170.<br />
w r. 1928, pokrywając niższe płaszczyzny w prezbiterjum mozaj -<br />
373 Por. Mehoffer 1964, nry kat. 305–307, s. 166 (określone<br />
ką, sprowadzoną, jak i poprzednia, z Wenecji”.<br />
jako „studia do »Trójcy św.« dla katedry ormiańskiej we Lwowie”<br />
386 Mą czyń s k i, [Opis kosztorysu…], k. 94 (por. Aneks<br />
i datowane „przed r. 1904”); Opus magnum, s. 224, nr kat. XVII. 2 VII).<br />
(1912; studium to powinno być jednak datowane na rok 1903,<br />
387 Pierwsza wystawa współczesnej sztuki kościelnej im. Piotra<br />
choćby ze względu na układ rąk Chrystusa, identyczny jak<br />
Skargi w Krakowie, TPSP, Kraków 1911, s. 45: Karol Zyndram<br />
w tondzie z tego roku). Nie trzeba dodawać, że przed rokiem<br />
Maszkowski, nr kat. 131: „Projekt witrażu do katedry ormiańs -<br />
1906 nie mogło być mowy o jakichkolwiek studiach Mehoffera<br />
kiej we Lwowie, akwarela”. W nocie o artyście w SAP (W. Wy -<br />
dla katedry ormiańskiej, bo dopiero w tymże roku artysta otrzymał<br />
zamówienie na prace dla katedry od abpa Teodorowicza.<br />
ganowska,Maszkowski Karol [w:] SAP, t. 5, s. 413) wspomina<br />
się jedynie o bliżej nieznanym witrażu Zwiastowanie, zaprojektowanym<br />
przez Maszkowskiego dla katedry ormiańskiej około<br />
374 M.Smoliń ska-Byczuk,Młody Mehoffer, Kraków<br />
2004 (= Ars Vetus et Nova, red. W. B a ł u s, t. 13), s. 163. roku 1893.<br />
375 Opus magnum, s. 226, nr kat. XVII. 4; Mehoffer 1964, s. 129,<br />
388 Konserwację i rekonstrukcję witraża przeprowadzili<br />
nr kat. 173.<br />
w ro ku 2006 Ewelina i Robert Kędzielewscy. W ten sposób przywrócono<br />
jeden z elementów dekoracji katedry, który – z braku<br />
376 M e h o f f e r o w a, „Rozwój myśli…”, t. I, s. (345) 340.<br />
377 fotografii bądź relacji pisanych – był wcześniej prawie nieznany,<br />
„Characteristicum ormiańskiego poczucia form architektonicznych<br />
stanowią owe arkadowe, z czterech stron otwarte<br />
a obecnie można go podziwiać w formie zapewne bliskiej oryginałowi.<br />
Konserwację sfinansowało Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa<br />
Narodowego RP. Pani Ewelinie Kędzielewskiej dziękuję<br />
dzwonnice, których analogją w malarstwie miniaturowem są<br />
kapliczki, czy fantastyczne dekoracyjne budyneczki […]. W licznych<br />
rękopisach aż po koniec prawie XVII wieku powtarzają się<br />
za informacje na temat prac konserwatorskich oraz up rzejme<br />
udostępnienie zdjęć witraża sprzed konserwacji i po niej.<br />
podobne do form dzwonnic konstrukcje w najrozmaitszych<br />
389<br />
warjantach. Iluminator ormiański kreślił je od ręki, dla zabawy,<br />
Jego autorstwo było wspominane w wielu publikacjach<br />
bez uzasadnienia żadnego w treści rękopisu […]. Setki takich o katedrze. Taką atrybucję podaje m.in. J. P i o t r o w s k i, Lemberg<br />
und Umgebung. Handbuch für Kunstliebhaber und Reisende,<br />
archi tektonicznofantazyjnych budyneczków spotykamy w rękopisach<br />
jako najbardziej niewątpliwie ormiańskie formy kształtowania,<br />
leżące w tradycji i poczuciu zarówno iluminatora, jak Gewölbe werden nach Entwurfen des Krakauer Prof. d. Akad. d.<br />
Leipzig–Wien 1916, s. 88 (podkr. J. W.): „Die Kuppel und die<br />
i architekta”, M a ń kowski, Sztuka Ormian…, s. 64.<br />
bild. Künste, Josef Mehoffer mit Mosaikbilder geschmückt. Die<br />
378 imposante, originell aufgefasste Dreifaltigkeit, sowie die Engelfiguren<br />
und Ornamente in der Kuppel wurden bereits ausgeführt.<br />
Notuje go katalog Wystawa zbiorowa dzieł prof. Józefa Mehoffera,<br />
kat. wyst. Warszawa (TZSP), październik–listopad 1913,<br />
s. 6, nr kat. 100: „Dekoracja bębna i kopuły katedry ormiańskiej<br />
Der neue Vorbau mit einem Ausgang in die Krakowskagasse<br />
we Lwowie”. Być może gwasz ten jest tożsamy z identycznie zatytułowanym<br />
projektem, wymienionym w katalogu wystawy jubi-<br />
besteht aus einem Kuppelraum mit einer runden, eb enfalls<br />
nach Pro jekten des Prof. Mehof fer mosaikartig, im altchristlichen<br />
Stil geschmückten Kuppel, samt einem bemalten<br />
leuszowej Mehoffera (TZSP, 1935, nr kat. 62; por. przyp. 357)<br />
i datowanym tam na rok 1907. W tym wypadku należałoby Oberlichtfens ter und aus einer Orgel-Empore für die Nonnen<br />
przyjąć, że obok całościowego projektu Mehoffer w roku 1907 angrenzenden Klos ters […]”. Jednakże, pomijając nawet dokumenty<br />
archiwalne, które ujawniają nazwisko prawdziwego twór-<br />
przedstawił również powiększone warianty poszczególnych częś -<br />
ci dekoracji (tu – tamburu kopuły). Brak reprodukcji i danych cy tego malowidła, oraz okupione mnóstwem nieporozumień<br />
technicznych projektu w katalogu wystawy jubileuszowej (1935), dzieje wykonania przez Mehoffera mozaiki w jednej tylko kopule,<br />
taką atrybucję można wykluczyć już na pierwszy rzut oka,<br />
które by umożliwiły jego identyfikację, nie pozwala tego stwierdzić<br />
z całą pewnością.<br />
proste i wtórne formy malowidła nie mają bowiem nic wspólnego<br />
z cechami twórczości Mehoffera. Por. S m i r n o w, Katedra<br />
Zachowane kartony do dekoracji tamburu wymienia ka-<br />
379<br />
ormiańska…, s. 101. – Warto też zwrócić uwagę na wiadomość,<br />
talog Mehoffer 1964, s. 130, nry kat. 174–176.<br />
że Karol Maszkowski, autor witraża zdobiącego świetlik tej kopuły,<br />
w roku 1911 na krakowskiej wystawie sztuki kościelnej<br />
380 Mehofferowa, „Rozwój myśli…”, t. II, s. (418) 414<br />
(list z 28 XII 1910).<br />
pokazał akwarelowy „Projekt dekoracyi kopuły katedry ormiańskiej<br />
we Lwowie” (zob. Pierwsza wystawa…, s. 45, nr kat. 132).<br />
381 Ks. Teodorowicz do Mehoffera, 1 II 1913, M e h o f -<br />
f e r o w a, „Rozwój myśli…”, t. II, s. (453 v ) 451 v .<br />
W tym wypadku mogło chodzić chyba tylko o tę właśnie, „drugą”<br />
albo „nową” kopułę, gdyż dekorację kopuły w starej części<br />
382 Zeń czak, Dekoracja…, s. 225, nr kat. XVII. 3 oraz kościoła przygotowywał już wtedy Mehoffer.<br />
s. 226, nr kat. XVI I .4 ;Z e ń czak,Wapiennik-Kossow<br />
i c z, Józef Mehoffer, s. 67 (il.). W obu wymienionych pozycjach<br />
„[…] Jak widzę z listu P. Profesora nie zostały Panu<br />
390<br />
pojawia się przekonanie, jakoby personifikacja, przedstawiona przedłożone szkice P. Tucha, o co prosiłem! Prawdopodobnie nie<br />
na omawianym kartonie i określona tam jako „Wiara”, a w wersji uczyniono tego z tego względu, że Tuch nie robi żadnej pracy<br />
mozaikowej powtórzona czterokrotnie na pendentywach, otrzymała<br />
w każdym „żagielku” inną inskrypcję, określającą indywi-<br />
gdzie jest imitowana […] mozajka. Rzecz dana jest już tak za-<br />
oryginalnej, tylko zdejmuje kopie z kościołów rawenneńskich,<br />
dualnie każdą z cnót. W mozaice żadnych napisów nie ma. awansowana, że wstrzymać jej niepodobna. W każdym razie<br />
383 poleciłem P. Tuchowi, by się widział z Panem Profesorem i przedłożył<br />
do zaopiniowania te kartony. Uważam wogóle tę pracę<br />
Jedyny wariant dopełnienia trzech cnót teologicznych<br />
do czterech (co zwykle czyniono tylko w celu symetrycznego zestawienia<br />
ich z czterema cnotami kardynalnymi), o jakim wspo-<br />
za prowizoryczną”, ks. Teodorowicz do Mehoffera, 20 IV 1911,<br />
Mehofferowa, „Rozwój myśli…”, t. II, s. (420) 416; „[…]<br />
mi nają kompendia ikonograficzne, to dodanie do nich Humilitas<br />
Tuch, który maluje kaplicę wstępną w katedrze, mówił, że P. Profesor<br />
obiecał mu zrobić pewne zmiany w projekcie malowania<br />
(M. E v a n s, Tugenden [w:] LCI, Bd. 4, szp. 364).<br />
384 E v a n s, op. cit., szp. 365–366. tej kaplicy. Roboty malarskie postąpiły znacznie i potrzebne już<br />
343
Change language