Untitled
Untitled
Untitled
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
saxelmwifo enis swavlebis sakiTxebi:<br />
problemebi da gamowvevebi<br />
Issues of State Language Teaching;<br />
Problems and Challenges<br />
nebismier enas zmnur formaTa dajgufebis Tavisi principebi aqvs. miuxedavad<br />
imisa, rom qarTuli da inglisuri sxvadasxva ojaxis enebia, am enaTa zmnur<br />
formaTa dajgufebisas erTgvari tipologiuri msgavseba gvxvdeba. kerZod,<br />
mxedvelobaSi gvaqvs is garemoeba, rom orsave enaSi fuZiseul xmovanmonacvleobas<br />
zmnur formaTa dajgufebisas gabatonebuli mdgomareoba unda hqonoda am enaTa<br />
ganviTarebis adreul safexurze.<br />
kerZod, Cven mxedvelobaSi gvaqvs fuZiseuli xmovnis ablauturi monacvleoba.<br />
ablauti qarTulSi, msgavsad indo-evropuli enebisa, morfonologiuri<br />
funqciis mqonea, igi gamoyenebulia sxvadasxva morfologiuri kategoriis<br />
sawarmoeblad, e. i. aseTi xmovanTmonacvleoba funqciurad afiqsebs utoldeba.<br />
amdenad, ablautis sxvadasxva safexuri SeiZleba ganvixiloT rogorc garkveul<br />
morfologiur kategoriaTa sawarmoeblad gamoyenebuli damatebiTi morfemebi<br />
ZiriTad morfemebTan (afiqsebTan) erTad (gamyreliZe, maWavariani, 1965, 175-179).<br />
dReisaTvis qarTuli zmnis uRleba faqtobrivad awmyo-wyvetilis TemaTa<br />
warmoebis or wess eqvemdebareba: 1. afiqsurs (kerZod, sufiqsurs). awmyosa da masze<br />
damyarebul formebs awarmoeben Tematuri sufiqsebi: -i, -av, -am, -eb, -ob; 2. fuZis<br />
xmovnis funqcionalur monacvleobas - ablauts (awmyos fuZeSi - e, airistSi - i; an<br />
awmyos fuZeSi - 0, aoristSi - a an e). pirveli sistema gabatonebulia da zmnaTa<br />
absolutur umravlesobas moicavs, meore ki, istoriulad gavrcelebuli, dRes<br />
iSviaTia. Tanamedrove qarTulSi aSkaraa tendencia „zmnis uRlebis sistemaSi<br />
odesRac farTod gavrcelebuli ablauturi xmovanTmonacvleobis naSTebis<br />
gadaSenebisa da TemaTa gansxvavebis erTian, afiqsur sistemaze gadasvlisa“<br />
(meliqiSvili, 1979, 84).<br />
Tanamedrove qarTulSi afiqsuri warmoebis magaliTisaTvis SegviZlia<br />
nebismieri Tematuri fuZe davasaxeloT, mag.: xat-av-s / daxat-a, xolo ablauturi<br />
warmoebisaTvis - e. w. drekadi, e - i monacvleobis drek-s / drik-a da kumSvadi 0 - a<br />
/ e monacvleobis Tl-i-s / (ga)Tal-a, v-Wr-i / (ga)-v-Wer-i fuZeebi.<br />
msgavsi tendencia gvaqvs inglisurSic. kerZod, Tanamedrove inglisuri zmna<br />
ZiriTadad ori gramatikuli jgufiT warmodgeba. erTi, romelic afiqsaciiT<br />
iwarmoeba, da meore, romelic warmoebis didi mravalferovnebiT xasiaTdeba.<br />
pirvels, regularul (wesier) zmnebs istoriulad sust zmnebs uwodeben, es<br />
zmnebi namyos da namyo drois mimReobas -ed sufiqsiT awarmoeben: to paint - xatva,<br />
paint-ed - (man) daxata, paint-ed - daxatuli.<br />
araregularul (arawesier) zmnebs istoriulad Zlier zmnebs uwodeben,<br />
formacvalebis dros eseni ar misdeven zemoaRniSnul afiqsur wess da warmoebis<br />
mravalferovnebiT xasiaTdebian. or aseulamde araregularul zmnas asaxeleben,<br />
romelTac Semdegnairad ajgufeben:<br />
1. araregularuli zmnebi, romelTac sami mTavari formidan (sawyisi forma -<br />
infinitivi, namyo da namyos mimReoba) samive sxvadasxva aqvT: speak - spoke ¬-<br />
spoken - laparaki.<br />
2. araregularuli zmnebi, romelTac zemoaRniSnuli sami mTavari formidan<br />
ori identuria. am SemTxvevaSi sam qvejgufs gamoyofen: a) namyo da namyos<br />
mimReoba identuria, xolo infinitivi ki gansxvavebuli: bring - brought - brought<br />
- motana, b) infinitivi da namyos mimReoba identuria, xolo namyo<br />
gansxvavebuli: come - came - come - mosvla, g) infinitivisa da namyos formebi<br />
identuria, namyos mimReoba ki gansxvavebuli: beat - beat - beaten - cema.<br />
3. araregularuli zmnebi, romelTa zemoaRniSnuli samive forma identuria:<br />
put - put - put - dadeba.<br />
zmnaTa didi umravlesoba inglisurSi regularuli warmoebis afiqsur wess<br />
mihyveba (goqsaZe, mamacaSvili, gigineiSvili, 1992, 89-91).<br />
214