Untitled

saxelmwifo enis swavlebis sakiTxebi:
problemebi da gamowvevebi
Issues of State Language Teaching;
Problems and Challenges
demografiuli krizisis Sedegi. es niSnavs, rom, iseve, rogorc aRmosavleT evropis
umetes qveynebSi, latviaSic eTnikuri Tu religiuri cnobiereba aSkarad
dominanturia.
latviis magaliTidan SesaZloa iTqvas, rom meore enis, anu saxelmwifo enis
swavla eTnikuri umciresobebisTvis atarebs rogorc pragmatul xasiaTs, aseve is
eTnikuri umciresobebis mosaxleobas karieruli winsvlis da umaRlesi ganaTlebis
miRebis SesaZleblobas aZlevs; aseve, saxelmwifo enis codna iwvevs qveynisadmi da
kulturisadmi loialur damokidebulebas. saxelmwifo enis codnis garkveuli
zRvaria dawesebuli latviis moqalaqeebisaTvis.
miuxedavad amisa, yvela vTanxmdebiT, rom latvias bolo 15 wlis
ganmavlobaSi bilingvuri swavlebis TvalsazrisiT aqvs didi miRwevebi, es Tema
kvlav aqtualuri da sakamaToa ara mxolod saganmanaTleblo politikaSi aramed
es sakiTxi kamaTs iwvevs saxelmwifo politikur doneze. sakiTxi gansakuTrebiT
aqtualuri xdeba winasaarCevno periodSi. umciresobebis ganaTlebis sakiTxis
gadawyvetis alternatiul gzad miiCneva umciresobebisTvis saxlemwifo enis,
rogorc swavlebis enis arCeva an rusuli enisTvis saxelmwifo enis statusis
miniWebis sakiTxi. rogorc bilingvuri ganaTlebis specialisti kristina
paultsoni ambobs, es sakiTxebi unda ganixilebodes bilingvuri ganaTlebis
meTodistebis mier.
„.... Tu Cven mxedvelobaSi ar miviRebT socioistoriul, kulturul,
ekonomikur faqtorebs, romlebmac unda gansazRvros bilingvuri ganaTlebis
konkretuli modeli, verasodes iqneba miRweuli sasurveli Sedegebi“.
bilingvuri ganaTlebis reformis ganxorcielebis istoria latviaSi
sabWoTa kavSiris ngrevisa da damoukideblobis mopovebis Semdeg, enobrivi
politika da bilingvuri ganaTleba intensiurad iyo ganxilvisa da msjelobis
sagani. damoukideblobis mopovebis pirvel wlebSi moxda nacionaluri kulturis
aRorZineba da saTanado statusis dabruneba. gamoCnda latviuri enis pirveli
wignebi, romlebic bavSvebs mouTxrobda latviis cxovrebasa da eTnografiaze.
(Silova, 1996).
postsabWoTa qveynebis swrafvam evrokavSirisken, gansakuTrebiT
baltispireTis qveynebSi, estoneTsa da latviaSi, saWiro gaxada eTnikuri
umciresobebis mimarT garkveuli politikis gatareba, rac gulisxmobda dasavluri
Rirebulebebis, pluralizmis adamianis uflebebis, kulturuli da lingvisturi
mravalferovnebebis gaziarebas. multilingvuri ganaTleba ki warmoadgenda
problemebis mogvarebis erT-erT efeqtur instruments.
dRes dReobiT latviaSi aris rva enobrivi umciresobis jgufi: rusuli,
polonuri, ukrainuli, belarusuli, litvuri, boSaTa, estonuri da ebrauli
enobrivi jgufebi.
2010/2011 saswavlo wlebSi latviuri ena 724 skolaSi warmoadgenda swavlebis
enas, 132 skola iyo rusulenovani, 81 skolas hqonda 2 seqtori (rusulenovani da
latviurenovani erTdroulad). 5 skolaSi saswavlo procesi warimarTeboda
polonur enaze, erTi skola iyo ukrainulenovani, erTi – belorusuli da arc
erTi _ inglisurenovani. erT estonurenovan, erT litvurenovan skolaSi da or
ebraulenovan skolaSi saganTa garkveuli jgufi iswavleboda mxolod
umciresobebis mSobliur enaze. or skolaSi boSebis ena warmodgenili iyo mxolod
rogorc sagani da ara rogorc romelime sagnis an saganTa jgufis swavlebis ena.
saxelmwifo universitetebSi leqciebi warimarTeba mxolod latviur enaze,
mxolod ramdenime kerZo umaRles saswavlebelSi tardeba leqciebi sxva enaze.
yvela students aqvs SesaZlebloba, airCios, romel enaze surs umaRlesi
42