Untitled
Untitled
Untitled
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
saxelmwifo enis swavlebis sakiTxebi:<br />
problemebi da gamowvevebi<br />
Issues of State Language Teaching;<br />
Problems and Challenges<br />
wignSi mocemulia qarTuli zmnis agebulebis zogadi sqema, romelSic<br />
gamoyofilia 21 formanti: zmniswinebis sami jgufi (1 - wina-, ze-; 2 - da-, aR-, ga-, Se-,<br />
wa-; 3 - mo-), subieqturi piris prefiqsi v-, obieqturi piris prefiqsebi (m-, g-, gv-, h), e.<br />
w. maxasiaTebeli xmovnebi (xmovanprefiqsebi: a, e, i, u), mimReoburi prefiqsi „m“, Ziri<br />
an martivi fuZe, fuZis savrcobi „a“, masdaris sufiqsebi (-om, -ol), vnebiTis sufiqsi<br />
„-d“, awmyos fuZis formantebi (-eb, ob, -av-, -am, -i, -em, -of), kauzaciis niSnebi (-ev, -in),<br />
kauzativis awmyos formanti -eb, mimReoburi sufiqsi -ar, pasivis formantebi awmyoSi<br />
(-eb, -ev, -ob), prezensuli savrcobebi (-od, -d), CanarTi -n, mwkrivis niSnebi (-i, -o),<br />
pirisa da ricxvis sufiqsebi (-s, a, -es, -nen), CanarTi -i, damxmare zmnebi (-a, -var, -<br />
iyavi), ricxvis niSani (-T), iribi naTqvamis niSnebi (sxvaTa sityvis nawilakebi -o, Tqo).<br />
sqemaSi CamoTvlilia Sesabamisi zmnebis TiTo magaliTi: Wam, davaxatvineb,<br />
winaaRudgnen, (ra Zala) madgas, mohkvdomia, eRlabuceboda, dagvaTvalierebinebdnen,<br />
gaviyinebi, Sevmcdariyavi, ubrZolniaT, daqaldao, dagixativarT, zewamoiWra,<br />
mogvaSlevines, gamomiyvano-Tqo.<br />
2006 wels gamoqveynda l. abulaZisa da a. ludenis saxelmZRvanelo, romelic<br />
gamiznulia sametyvelo qarTuli enis dasaufleblad sasaubro teqstebis meSveobiT.<br />
TandarTul gramatikul cnobarSi zmnebi dayofilia uRlebis sam tipad (prof. d.<br />
meliqiSvilis diaTezebis Teoriis mixedviT):<br />
1. pirveli uRleba: brunvacvalebadi subieqtis mqone gardamavali da gardauvali<br />
zmnebi (e. w. aqtiuri saSuali zmnebi);<br />
2. meore uRleba: ucvleli subieqtis mqone gardauvali (nasaxelari, nawarmoebi)<br />
da pasiuri (dinamikuri, statikuri) zmnebi, aseve germanuli ukuqceviTi zmnebis<br />
ekvivalenturi formebi;<br />
3. mesame uRleba: micemiTbrunviani subieqtis mqone iribi anu inversiuli zmnebi.<br />
meore uRlebis zmnebTan dakavSirebiT aRniSnulia, rom qarTul lingvistur<br />
literaturaSi maT akuTvneben vnebiT gvars, Tumca ucxoels amis gageba uWirs, radgan<br />
germanulad Targmnisas isini xSirad araa pasivebi (abulaZe, ludeni, 2006, gv. 204).<br />
marTalia, gramatikuli cnobari arc ise vrcelia, magram kargadaa gadmocemuli<br />
qarTuli enis specifika da zmnebis Taviseburebebi. saxelmZRvanelos avsebs Semdegi<br />
zmnebis uRlebis nimuSebi (abulaZe, ludeni, 2006, gv. 245-323): aris, xatavs, ixateba,<br />
(xatia), aqvs, hyavs, Svreba, unda, dgas, zis, midis, icis, uyvars, esmis, usmens, aZlevs,<br />
kvdeba, eZebs, sZinavs, laparakobs, elaparakeba, ambobs, eubneba da sxv. miTiTebulia<br />
masdarisa da mimReobis formebi.<br />
2010 wels gamovida S. xotivari-iungeris, d. meliqiSvilisa da l. vitekis<br />
„qarTuli zmnuri tabulebi“, romelSic gamoyofilia zmnebis 3tipi. wignis Teoriul<br />
safuZvlad iqca zmnaTa dajgufeba sam diaTezad damana meliqiSvilis naSromebis<br />
mixedviT, gansxvavebiT gvarebad dayofis principisagan. diaTeza emyareba rogorc<br />
zmnis struqturas, ise mis konstruqcias, moicavs gvars, versias, konversiasa da<br />
inversias, zmnaTa statikuroba-dinamikurobas, aseve iTvaliswinebs aqtantTa<br />
brunvacvalebadobasa da semantikas.<br />
wignSi 800 zmnasTan miTiTebulia uRlebis tipi da paradigma, Sesabamisi masdari,<br />
ZiriTadi droiTi formebi (awmyo, aoristi, perfeqti anu I TurmeobiTi) da logikuri<br />
subieqtis brunva. am monacemebis daxmarebiT SesaZlebelia sxva zmniswinebiT<br />
nawarmoebi msgavsi struqturis zmnebis sworad uRleba. germanuli zmnebis anbanur<br />
rigSi SeiZleba vipovoT Sesabamisi qarTuli zmna, davadginoT misi uRlebis tipi da<br />
movZebnoT nimuSic. am indeqsaciiT ucxoeli advilad gaerkveva qarTuli zmnebis<br />
sirTuleebSi, damoukideblad auRlebs da gamoiyenebs maT.<br />
wignis ZiriTadi nawili zmnebis tabulebs ukavia (xotivari-iungeri da sxv., 2010,<br />
gv. 30-95), Semdeg mocemulia paradigmebi diaTezebis mixedviT (iqve, gv. 95-137), bolos<br />
ki - gansakuTrebul zmnaTa sia TargmaniTurT (iqve, gv. 137-160).<br />
222