Yargıtayın İş Hukukuna İlişkin Kararlarının Değerlendirilmesi 2001 ...

Kanımıza göre, Đş Kanununun 5. maddesinin 5. fıkrasının dar yorumlanması,
diğer deyimle mümkün olduğu kadar işçinin Đş Kanunun
kapsamında olduğu yönündeki yoruma öncelik tanınması gerekir. Çünkü,
herşeyden önce ĐK 5 hükmü bir istisna hükmüdür ve genel yorum
kuralları gereğince istisnai kuralların dar yorumlanması zorunludur
(Edis, Medeni hukuka Giriş ve Başlangıç Hükümleri, B.2, Ankara 1983,
187, dn.93. Çenberci, Đş Kanunu Şerhi, B.6, Ankara 1986, 73. Süzek, Đş
Hukukunda Yorum, Đnan Kıraç'a Armağan, Đstanbul 1994, 235). Bunun
gibi anayasaya uygun yorum (Bkz. Süzek, Yorum, 235) da bu konuda dar
yorumu zorunluklar. Zira anayasanın sosyal devlet ve sosyal adalet ilkeleri
mümkün olduğu kadar çok sayıda çalışanın sosyal korumadan yararlandırılması
yönündeki bir yoruma öncelik tanır.
O halde, olayda olduğu gibi yukarıda belirtilen üç koşuldan ilk ikisi
gerçekleşmiş bulunsa da şoförü çalıştıran esnafın geçimini sınırlı olarak
bu faaliyetten temin etmesi diğer deyişle otomobilcilik ve şoförlük dışında
bir gelir kaynağının bulunmaması gerekir. bu nedenle Yargıtayın daha
önceki kararlarında (Y9HD, 27.10.2001, 16827/18156, Y9HD, 1.6.1998,
8036/9556 ve bu kararların incelenmesi, Akı, Değerlendirme 1998, 12-
14) olduğu gibi değerlendirmeye aldığımız 12.11.2001 tarihli kararında da
ĐK 5/5 dar yorumlanması gereği esnaf işverenin başka bir gelirinin
(olayda gayrımenkul geliri) olup olmadığının araştırılıp tartışılmasını istemesi
kanımızca da isabetlidir.
c) Merkezi ısıtma sistemine geçen konutta kapıcının ilişkisi
Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun kararına (21.2.2001, 9-107/191,
ABD, 2001-2, 211-212) konu olan olayda iş mahkemesince, konutta davacının
işe başlama tarihinden önce kömür kaloriferden merkezi ısıtma
sistemine geçildiği, bu şekilde konutun kalorifersiz nitelik kazandığı, ayrıca
davacının kapıcılık hizmeti yanında servis taşımacılığı suretiyle ticari
faaliyette bulunduğu ve kapıcılık hizmetini aynı işverene veya aynı konuta
hasretmediği bu nedenlerle de Đş Kanunun kapsamı dışında kaldığı ve bu
uyuşmazlıkta iş mahkemelerinin görevli olmadığı kararlaştırılmıştır.
Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin Hukuk Genel Kurulunca onaylanan kararında
ise şu ifadelere yer verilmiştir: "Kaloriferli konuttan amaç, konutun
ister kömürlü, ister mazotlu veya doğal gaz olsun bir cihazla ısıtılmakta
olmasıdır. Kullanılan yakıt ile kapıcının kalorifer işini yapıp yapmamasının
herhangi bir önemi bulunmamaktadır. Başka bir anlatımla,
kapıcının gördüğü hizmetin netileği ne olursa olsun, kaloriferli konutta
çalışıyor olması yeterlidir ... Davacı işçi kaloriferli konut işyerinde çalıştığına
göre 1475 sayılı Đş Kanununun 5. maddesinin II. fıkrasının (e) bendi
gereğince Đş Kanunu hükümlerine" tabidir.