Yargıtayın İş Hukukuna İlişkin Kararlarının Değerlendirilmesi 2001 ...

c) Karara yazılan karşıoy yazısında toplu iş sözleşmesinin 96/b maddesi
2822 sayılı Kanunun 2/2. maddesi anlamında "borç doğurucu" hüküm
olarak nitelenmektedir. TSGLK' nun 2. maddesinin 2. fıkrasında,
toplu iş sözleşmesinin tarafların karşılıklı hak ve borçlarını, sözleşmenin
uygulanmasını ve denetimini, uyuşmazlıkların çözümü için başvurulacak
yolları düzenleyen hükümler içerebileceği belirtilmiştir. "borç doğurucu
hükümler" olarak adlandırılan bu hükümler, sadece sözleşmenin tarafları
arasında hak ve borç doğurur ve bu hükümle işçi ve işveren sendikaları
borç doğurucu hükümlerle üyelerini de borç altına sokamazlar. Ancak,
işçi ve işveren sendikaları, borç doğurucu hükümlerle yüklendikleri yükümlüklerin
yerine getirilmesi için üyeleri için sendikal otariteden, tüzüktenve
yasalardan doğan yaptırım ve yetkilerini kullanabilirler (şahlanan,
Toplu Đş Sözleşmesi, 21).
Karara konu olan olayda, toplu iş sözleşmesi işçi ve işveren sendikaları
arasında akdedilmiştir ve sözleşmenin 96/b maddesi bizzat toplu iş
sözleşmesi taraflara hak ve borç yüklememekte, sendika üyesi işverene,
işçi ücretlerinden her ay belirli bir miktar paranın kesilerek gösterilen
vakfın hesabına yatırması yükümlülüğü getirmektedir. Yukarıda böyle bir
düzenlemenin sosyal tarafların toplu iş sözleşme özerkliği çerçevesinde
kural koyma yetkileri içinde olamadığından, normatif etkisinin olmayacağı,
başka bir anlatımla üyelere bir borç yüklemeyeceği sonucuna varılmıştı.
Buna göre, işveren sendikası üyesi için geçersiz olan bir hükmü
neye dayanarak uygulama yükümlülüğü altına girecektir Sonuç olarak,
kanımızca toplu iş sözleşmesinin bu hükmü borç doğurucu hüküm olarak
da geçersizdir.
d) Kararla ilgili son olarak belirtelim ki, 9. Daire kararının gerekçesinde,
"ayrıca sendika toplu iş sözleşmesinden istifade eden üyesine sadece
haklar sağlayabilir. Ona borç yükleyemez. Bu durumda toplu iş
sözleşmesinde yer alan düzenleme hükümsüzdür" ifadesi yer almaktadır.
Bunun, amacını aşan bir ifade olduğu düşüncesindeyiz. Zira, toplu iş
sözleşmesi düzeninde, Borçlar Hukukundan farklı olarak, sosyal taraflara
yaptıkları sözleşme ile, kendilerine tanınan özerklik çerçevesinde, üyelerini
(üçüncü kişileri) de bağlayacak, gerektiğinde borç altına borç altına
sokacak kural koyma erki tanınmıştır.
5. Toplu Đş Sözleşmesinde Başka Bir Toplu Đş Sözleşmesi Hükümlerine
Atıf Yapılması
Yargıtayın geçen yıl verdiği bir onama kararı, bir işyeri toplu iş sözleşmesinde,
işçi ücretlerine yürürlük süresi içindeki bir tarihte (1.9.1998)
1.9.1998 – 31.8.2000 tarihleri arasında yürürlükte kalacak grup toplu iş
sözleşmesinde öngörülecek ücret zamlarının aynen uygulanmasını öngö-