Yargıtayın İş Hukukuna İlişkin Kararlarının Değerlendirilmesi 2001 ...

temel zararlarının belirlenebilmesi ve tazminatların hesaplanabilmesi kaçınılmaz
olarak bazı varsayımlardan hareket etmeyi zorunlu kılar. Yargıtay,
bu varsayımları ortaya koymak ve benzer olaylarda benzer esasları
uygulamak suretiyle bilinmeyenleri ve değişkenleri azaltmaya, mümkün
olduğunca gerçeğe yakın bir biçimde zarar miktarını belirlemeye çalışmaktadır
(Ayrıntılı bilgi için bkz. Akın, 103 vd. Süzek, Đş Hukuku, 358
vd., 362 vd. Özkul, Destekten Yoksun Kalma ve Đşgöremezlik Tazminatlarının
Hesabına Đlişkin Đlkeler, Çimento Đşv., Ocak 1995, 13 vd.).
Yüksek mahkeme, gerçek zarara mümkün olduğu kadar yaklaşabilmek
için oluşturduğu varsayımlara ve hesaplama yöntemine uymayan iş
mahkemesi kararlarını bozmakta, bu konuda kendi içinde tutarlı bir uygulamanın
ortaya çıkmasına gayret göstermektedir. Söz konusu varsayımların
ve hesaplama yönteminin tartışılması bu tebliğin konusu dışında
kalmaktadır.
Bu konuda birbirine paralel yüksek mahkeme kararlarında şu hesaplama
yöntemine yer verilmektedir: "Tazminatın saptanmasında ise; zarar
ve tazminata doğrudan etkili olan işçinin net geliri, bakiye ömrü, işgörebilirlik
çağı, işgörmezlik ve karşılık kusur oranları, Sosyal Sigortalar tarafından
bağlanan peşin sermaye değeri gibi tüm verilerin hiçbir kuşku ve
duraksamaya yer vermeyecek şekilde öncelikle belirlenmesi gerektiği tartışmasızdır.
Öte yandan tazminat miktarı; işçinin olay tarihindeki bakiye
ömrü esas alınarak aktif ve pasif dönemde elde edeceği kazançlar toplamından
oluştuğu yönü ise söz götürmez. Başka bir anlatımla, işçinin
günlük net geliri tespit edilerek bilinen dönemdeki kazancı mevcut veriler
nazara alınarak iskontolama ve artırma işlemi yapılmadan hesaplanacağı,
bilinmeyen dönemdeki kazancının ise; yıllık olarak % 10 artırılıp % 10 iskontoya
tabi tutulacağı, 60 yaşına kadar (aktif) dönemde, 60 yaşından
sonra da bakiye ömrüne kadar (pasif) dönemde elde edeceği kazançların
ortalama yöntemine başvurulmadan her yıl için ayrı hesaplanacağı Yargıtay'ın
oturmuş ve yerleşmiş görüşlerindendir...kusursuzluk veya kusurun
ağırlığı gibi nedenlerden ötürü Borçlar Kanununun 43. ve 44. maddeleri
gereğince zarardan indirim yapılacağı ve en son olarak da aktif ve pasif
dönemde, elde edilen kazançlar toplamından, Sosyal Sigortalar Kurumu
tarafından 4447 sayılı yasanın ek 38. maddesi gereğince hüküm tarihine
en yakın tarihte belli olan verilere göre hesaplanarak bildirilen peşin sermaye
değerinin indirileceği, böylece belirlenen tazminata olay tarihinden
itibaren yasal faiz yürütüleceği gibi hususların gözönünde tutulacağı hukuksal
gerçeği de ortadadır... Mahkemece, bu maddi ve hukuki olgular
gözönünde tutulmaksızın yazılı şekilde hüküm kurulması usul ve yasaya
aykırı olup bozma nedenidir" (Y21HD, 29.3.2001, 2071/2372. Aynı doğ-