Yargıtayın İş Hukukuna İlişkin Kararlarının Değerlendirilmesi 2001 ...

gerektiği zira burada artık zarar karşılığına hükmedilmesinin sözkonusu
olduğu belirtilmelidir.
Yargıtay 9HD'nin 29.11.2001 tarih, 14517/18743 sayılı kararında ise
(Yasa Hukuk Dergisi, C. XXI, S. 243/02, Şubat 2002, 276) yine bankacılık
sektöründe taraflar arasında belirli süreli hizmet sözleşmesi yapılmış
ve işçiye 4 ay süreyle eğitim verilmesi öngörülmüştür. Hizmet sözleşmesinde
" Personel, banka 4 ay süreyle çok özel ve yüksek maliyetli olan
bankacılık eğitimi vermiş olduğundan, 36 ay süreyle bankada çalışmayı
beyan, kabul ve taahhüt eder. Personel işbu 36 ayın sona ermesinden
önce her ne suretle olursa olsun, iş akdini fesheder ve/veya iş akdi 1475
sayılı Đş Kanunu'nun 17/II. maddesi uyarınca sona erdirilirse 10.000.-
USD'nin takip günündeki karşılığı tutarında cezai şart ödemeyi kabul
eder" hükmü yer almaktadır. Sözleşmenin süresinden önce işçi tarafından
feshi üzerine işveren 10.000 USD doları karşılığı cezai şart tutarını talep
etmiş, yerel mahkemece istek kısmen hüküm altına alınmışsa da, yüksek
mahkeme kararı bozmuştur.
Kararın bozma gerekçesinde sözleşmede kararlaştırılan ve dava yolu
ile talep edilen miktarın eğitim gideri olmayıp cezai şart olduğu, davacının
eğitim giderinin tahsili yolunda bir talebinin bulunmadığı ve esasen eğitim
giderinin ayrı bir dava konusu olabileceği ancak tek taraflı cezai şartın
geçerli bulunmadığı belirtilmiştir. Bu bağlamda yüksek mahkeme işçiye
eğitim verilse bile bunun cezai şart olarak değil, eğitim gideri olarak
talep edilebileceğini ve salt harcanan ve kanıtlanan miktarın talep konusu
olabileceğini belirtmektedir. Yargıtayın görüşü doğrultusunda; işçiye bir
eğitim giderinin yapılması durumunda bunun geçerliliğini ayrıca ve
açıkça doğrudan eğitim gideri olarak kararlaştırılmasına bağlamak
isabetli görünmemektedir. Nitekim, dava konusu hizmet sözleşmesi incelendiğinde
36 ay süreli çalışma taahhüdünün "işçiye verilen yüksek maliyetli
eğitimin karşılığı olduğu" sözleşme metninde açıkça anılmaktadır.
Eğitim gideri karşılığı ödenen miktarın tahsiline ilişkin hükmün de bir cezai
şart niteliğinde bulunması ve yine hakimin hukuki sebebi kendiliğinden
araştırması yönündeki HUMK. md. 76 hükmü çerçevesinde; cezai
şart olarak kararlaştırılan miktarın talep edilmesine ancak eğitim yapılıp
yapılmadığı araştırılarak ve yapılmışsa bu eğitimin tutarı belirlenerek
anılan miktar yüksek ise bunun tenkisi ve tahsiline karar verilmesi
mümkün olmalıdır. Bu bağlamda Yüksek Mahkeme'nin kararını isabetli
bulmamaktayız. Nitekim, Y9HD'nin 29.03.2000 tarihli bir kararında;
"personel özel eğitimden geçirileceğinden her ne suretle olursa olsun iki
yıl tam olarak dolmadan işten ayrıldığı veya hizmet sözleşmesi 17/II uyarınca
feshedildiği takdirde üretime doğrudan katılmaksızın öğrenmekle
geçirdiği staj süresince kendisine ödenen aylık, ikramiye vs eklentilerine
114