Yargıtayın İş Hukukuna İlişkin Kararlarının Değerlendirilmesi 2001 ...

şünülemez" şeklinde hüküm tesis etmiş ve davacı işçinin kıdem tazminatı
istemini kabul eden yerel mahkeme kararını bozmuştur (18.09.2001,
10162/14059, yayınlanmamıştır).
V. SÖZLEŞME ĐLE FESĐH HAKKININ SINIRLANMASI
1. Hizmet Sözleşmesinin Feshinin Cezai Şarta Bağlanması
a) Đşçiye yapılan eğitim gideri karşılığı olarak cezai şart öngörülmesi
Bilindiği gibi, Yargıtay hizmet sözleşmesinde tek taraflı olarak
işçi aleyhine kararlaştırılmış bulunan cezai şartın geçersizliği
yolunda verdiği kararlarını 1998 yılından itibaren ikili bir ayırıma
tabi tutarak değerlendirmeye başlamış ve bu görüşünü 2001 yılında
da sürdürmüştür. Buna göre; tek yanlı işçi aleyhine cezai şart
kararlaştırılması geçersiz olmakla birlikte, işçiye verilen eğitim gideri
karşılığı sözleşmede belirli bir miktarın ödenmesinin öngörülmesi
kural olarak mümkün ve geçerlidir.
Sözleşmenin hiç veya gereği gibi ifa edilmemesi durumunda borçlunun
alacaklıya karşı ifa etmeyi öngördüğü edimi ifade eden cezai şart kurumu
genelde belirli süreli hizmet sözleşmesinin süresinden önce feshi
durumuna ilişkin olarak kararlaştırılmaktadır. Sözleşmenin kararlaştırılan
süreden önce feshi borca aykırılık oluşturur ve şüphesiz tarafların
fesih sonucu ortaya çıkan zararlarının giderimini talep hakkı bulunmaktadır.
Ancak cezai şart alacaklının zarara uğradığını ve zararın miktarını
ispat zorunda olmaksızın tazminat elde edebilmesini sağlar. Bu bağlamda
cezai şart alacaklının ifayı elde edebilmesi için bir baskı vasıtası olduğu
gibi, aynı zamanda miktarı önceden kararlaştırılmış maktu bir tazminattır
(Tekinay/Akman/Burcuoğlu/Altop, 455).
Belirli süreli hizmet sözleşmelerinde tek taraflı işçi aleyhine cezai şart
kararlaştırılamayacağına ilişkin Yargıtay kararları doktrinde eleştirilmiş
ve bunun bir gereksinimin sonucu olduğu gibi, bunun karşılığını esasen
BK.md. 325 hükmünün oluşturduğu belirtilmiştir. Gerçekten belirli süreli
hizmet sözleşmesinin işverence süresinin bitiminden önce feshedilmesi
durumunda işçinin BK. md. 325 uyarınca bakiye sözleşme süresine
ilişkin ücreti tutarında tazminat talep etme hakkı bulunmaktadır. Oysa
sözleşmenin işçi tarafından süresinin bitiminden önce feshi durumunda
işveren ancak zararı ve zararın miktarını ispatlayarak bunun giderimini
isteyebilir ki, bu beraberinde önemli zorlukları getirmektedir. Özellikle
ekonomik konjonktürün yüksek olduğu dönemlerde, işçinin yaptığı işin
vasıflı ve işverenin işletmesi için özel önem arzettiği durumlarda işçinin
111