Yargıtayın İş Hukukuna İlişkin Kararlarının Değerlendirilmesi 2001 ...

eğitim süresi hizmet süresinden sayılmalıdır. Đşçinin eğitim sonrası çalışmamasının
yaptırımı cezai şart ile tespit olunmuştur. Ancak sözleşmede
açıkça cezai şartın kapsamında eğitim süresine ilişkin ücretin geri
ödenmesi yolunda hüküm getirilmesi mümkün ve geçerli sayılmalıdır
(bak. Soyer, 376 dn.76; Ekmekçi, Değerlendirme 1999, 66).
9HD'nin aynı konuya ilişkin 19.09.2001 tarih, 10099/14114 sayılı
kararında ise (Çimento Đşveren Dergisi, Kasım 2001, 49) yine davacı
banka ile davalı arasında yapılan hizmet sözleşmesinde davalının yönetici
adayı olarak işe alınmakta olduğu, bu amaçla özel eğitimden geçirileceği,
eğitim süresinin bitiminden itibaren iki yıl içerisinde sözleşmenin işçi tarafından
feshedilmesi (istifa) durumunda eğitim süresince banka tarafından
kendisine ödenen ücretler ile banka dışı eğitmenler ve eğitim şirketlerine
ödenen ücretlerin cezai şart olarak ödeneceği öngörülmüştür. Sözleşmenin
öngörülen süre içerisinde işçi tarafından feshi üzerine davacı
banka eğitim giderleri ve eğitim süresince ödenen ücretlerin iadesini talep
etmiştir. Bu kez yerel mahkeme ücretlerin iadesi talebini reddetmekle
birlikte, cezai şarta ilişkin talebi tek taraflı olduğu gerekçesi ile reddetmiştir.
Yüksek Mahkeme yukarıda belirtilen kararda olduğu gibi, ücretlerin
geri istenmesi olanağının bulunmadığını, ancak eğitim giderlerinin tahsili
talebinin inceleme gerektirdiğini, ödenen eğitim gideri miktarlarının bilirkişi
marifeti ile incelenip belirlenmesi ve BK.md. 161/son uyarınca değerlendirme
yapılarak hüküm kurulması yönünde kararı bozmuştur.
Yargıtay 9HD.'nin 23.05.2001 tarih, 6142/8792 sayılı kararı (Yasa
Hukuk Dergisi, C. XXI, sayı 242/1, Ocak 2002, 123) yine aynı yönde
olup, davacı tarafından talep edilen eğitim giderinin, davalının eğitime
katılıp katılmadığının anlaşılamadığı, sözleşmede öngörülen tazminata
hükmedilebilmesi için davalının eğitime tabi tutulduğunun kanıtlanması
gerektiği gerekçesi ile eksik inceleme ile karar verildiğinden bahisle yerel
mahkeme kararı bozulmuştur.
Bu bağlamda her üç karardan çıkan sonuç; Yüksek Mahkeme işçiye
verilen eğitim gideri karşılığı olarak işçinin belirli süre çalışma taahhüdü
ile birlikte cezai şart öngören sözleşme hükümlerini geçerli görmekte, tek
taraflı cezai şart olarak nitelememekte ve bunlara hükmedilebilmesi için
talep edilen miktarın sarfedildiğinin kanıtlanması gerektiği, bu bağlamda
cezai şarttan ziyade gerçek bir zarar tazminini benimsediği, bu miktar
üzerinden de hakimin BK. md. 161/son uyarınca tenkis yetkisinin bulunduğunu
kabul ettiği görülmektedir. Şüphesiz eğitim gideri olarak yapılan
miktarın tam olarak tespiti ve mahkemece bunun tahsiline karar verilmesi
durumunda hakimin tenkis yetkisini çok daha dikkatli kullanması
113