Yargıtayın İş Hukukuna İlişkin Kararlarının Değerlendirilmesi 2001 ...

7. Sona Ermiş Bir Toplu Đş Sözleşmesinin Uygulanmasındaki Yorum
Farklılıkları Đçin Açılacak Dava Türü
Yargıtay geçen yıl verdiği kısa bir kararında, haklı olarak, sona ermiş
bir toplu iş sözleşmesinin uygulanmasındaki yorum farklılıkları için
TSGLK'nun 60. maddesi uyarınca yorum davası değil, ancak eda davasının
açılabileceği sonucuna varmıştır (Yarg. 9. HD., 24.5.2001, E.
2001/8114, K.2001/8852, Tüba/Mevzuatbank).
Toplu hak uyuşmazlıklarında grev ve lokavta gidilebilmesini kabul
etmeyen 2882 sayılı Kanun 60. maddesinde toplu iş sözleşmelerinin yorumundan
doğan uyuşmazlıkların mümkün olduğu ölçüde çabuk bir
şekilde çözümünü sağlamak üzere özel bir düzenleme öngörmüştür. Toplu
iş sözleşmesi taraflarınca bu maddeye göre açılacak dava sonucunda
verilecek yorum kararı aynen toplu iş sözleşmesi hükmü gibi tarafları ve
üyelerini bağlayacaktır. Dolayısıyla, TSGLK m.60'a dayanan bir yorum
davası ancak, uygulanmakta olan bir toplu iş sözleşmesinin yorumu için
açılabilecektir. Yürürlüğü sona ermiş toplu iş sözleşmeleri yorum davasının
değil, bir eda davasının konusunu oluşturabilir (aynı şekilde K.
Oğuzman, ĐHU, TSGLK. 60 No. 1).
8. Teşmil Edilen Toplu Đş Sözleşmesinin Sona Ermesinden Sonraki
Ard Etkisi
a) Yarg. 9. HD'nin 30.4.2001 tarih ve E. 2001/3922,
K.2001/7383 tarihli kararında, teşmil edilen toplu iş sözleşmesinin
sona ermesinden sonra, teşmil yoluyla o sözleşmenin kapsamına
giren işyerinde ard etkisini kabul etmemiştir (Çimento Đşveren D.,
Temmuz 2001, 33).
Karara konu olan olayda, basın işkoluna giren bir iş yeri için
21.12.1995 tarihli Resmi Gazetede yayınlarak teşmil edilen toplu iş sözleşmesininin
süresi 30.9.1996 tarihinde sona ermiştir. Karara göre, hizmet
akdi bu tarihten sonra feshedilen işçi toplu iş sözleşmesi hükümlerine
değil, Basın Đş Kanunu hükümlerine göre hak telebinde bulunabilecektir.
Yargıtay kararına gerekçe olarak, TSGLK'nun teşmili düzenleyen
11. maddesinin 3. fıkrasında yer alan, "teşmil edilen toplu iş sözleşmesinin
sona ermesi ile teşmil kararı da ortadan kalkmış olur" hükmüne dayanmaktadır.
b) Her şeyden önce belirtelim ki, yargıtayın kararında gerekçe yaptığı
TSGLK m.11 f. 3 hükmü ard etkiyi düzenlememekte; teşmil kararını ortadan
kaldıran bir hali göstermektedir. Bir sonraki fıkrada da diğer bir hali,
yani Bakanlar kurulu kararı ile teşmil kararnamesinin yürürlükten kaldırılması
hüküm altına alınmıştır. Teşmil kararının ortadan kalkması ile,
179