Yargıtayın İş Hukukuna İlişkin Kararlarının Değerlendirilmesi 2001 ...

Buna karşılık, Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin 6.11.2001 tarihli oy
çokluğuyla verdiği karar (14228/17344, Kılıçoğlu, 1209-1216) anılan
Hukuk Genel Kurulu kararından tamamen farklı yöndedir. Bu karara
göre: "Davalı işveren ... kurumdan emekli olanların yerine kadro verilmediğini,
bu sebeple gerekli yerlerden izinler alınarak işgücü açığının taşeron
firmalardan hizmet alımı suretiyle karşılanmaya çalışıldığını ... savunmuştur
... Dosya içindeki bilgi ve belgelere göre, davacı işçi, Đsdemir'in
asli ve sürekli işlerinde kadrolu işçilerle birlikte yanyana çalışmaktadır.
Esasen Đşletmenin tüm birimlerinde, emekli olan işçilerden dolayı işgücü
ihtiyacının ortaya çıktığı ve bu sebeple de taşeron aracılığıyla çalıştırılan
işçilerin işyerinin her biriminde görev aldıkları anlaşılmaktadır ... Bu
şekilde taşeron firmalar her yıl değiştiği halde işçiler ara vermeksizin çalışmayı
sürdürmekte, ihaleyi kazanan hiçbir firma kendi işçileriyle gelmediği
gibi ihale süresinin bitiminde de işçiler taşeron tarafından götürülmemektedirler
... Bu firmaların kadrolarında daimi olarak demir çelik
işinden anlayan yönetici konumunda kişilerin bulunmadığı da ortadadır.
Nitekim davacı işçinin işyerindeki çalışmalarıyla ilgili kontrol işlemleri
davalı Đsdemir elemanlarınca yapılmakta, işyerinde müteahhidin bu işle
görevlendirilen bir elemanı bulunmamaktadır ... Dosyada bulunan ihale
sözleşmeleriyle eki mahiyetindeki özel şartname incelendiğinde, taşerona
bağlı işçilerin işe alınması, çalıştırılmaları, izinlerin verilmesi, görev yerlerinin
değiştirilmesi ve işten çıkarılması gibi yetkilerin belli bir yöntem
dahilinde Đsdemir'e ait olduğu anlaşılmaktadır ... Yapılan bu uygulamanın,
davalı işverenin muvazaalı yönden işçi istihdamını sağlamaya yönelik
olduğu açık seçik ortadadır. Böyle olunca ... davalının da gerçek işveren
sayılması gerektiği düşünülmelidir".
Görüldüğü gibi, birbirine benzer ve paralel konuda Hukuk Genel Kurulu
ile 9. Hukuk Dairesi arasında görüş ayrılığı bulunmaktadır. Herşeyden
önce şunu belirtelim ki, kanımıza göre her iki olayda da dava dışı
firmanın 9. Hukuk Dairesi kararında da belirtildiği gibi alt işveren
(taşeron) olarak kabul edilmesi mümkün değlidir. Çünkü Đş Kanununun
1. maddesinin son fakrısına göre bir asıl işveren alt işveren ilişkisinin ortaya
çıkabilmesi için alt işverenin asıl işverenin işyerinin belirli bir bölümünde
veya eklentilerinde iş almış olması, o yerin alt işveren açısından
ayrı bir işyeri anlamını taşıması ve alt işverenin burada çalıştırdığı
işçilerine karşı işveren sıfatını taşıyarak bunların üzerinde yönetim hakkını
kullanması gerekir.
Oysa ki, olaydaki ilişkinin bu ölçütlere uymadığı görülmektedir. Herşeyden
önce, dava dışı firma asıl işverenin işyerinin belirli bir bölümünde
veya eklentisinde iş almamıştır. Bu firma tarafından temin edilen işçiler
işyerinin belirli bir bölümünde alınan işi (örneğin temizlik, nakliye, lo-