Yargıtayın İş Hukukuna İlişkin Kararlarının Değerlendirilmesi 2001 ...

nedeniyle 1.1.1998 tarihi itibariyle ölüm aylığına hak kazandıklarının
tespitini talep etmişlerdir. SSK'nun 69. maddesine göre, Anne babaya ölüm
aylığı bağlanmasının başlıca iki koşulu bulunmaktadır. Bunlardan ilki,
sigortalının eşi ve/veya çocukları varsa, bunlara bağlanan aylığın sigortalının
hak sahipleri için 67. maddeye göre belirlenecek ölüm aylığından
düşük olması, başka bir deyişle geriye pay kalmasıdır. Ancak, anne
babadan her birinin aylığı sigortalı için belirlenen ölüm aylığının %25'ini
geçemez. Bu koşullara göre anne babaya aylık bağlanması başlangıçta
mümkün değilken zaman içinde koşullar sağlanmışsa (örneğin çocuklar
belli bir yaşa geldikleri için aylıkları kesildiğinde) anne babaya aylık bağlanıp
bağlanmayacağı yasada öngörülmemiştir. Ancak öğretide, SSK'nun
eş ve çocuklar yönünden iş kazası sigortasından ölüm gelirini düzenleyen
23. maddesi ile ölüm sigortasından ölüm aylığını düzenleyen 68. maddelerinde
koşulların sonradan oluşması durumunda aylık bağlandığı belirtilerek,
anne bakımından da bunun mümkün kabul edilmesi gerektiği ileri
sürülmektedir (Tunçomağ, 375; Güzel-Okur, 361; Tuncay, Sosyal Güvenlik,
30). Yargıtay ise, 1974 tarihli bir kararında ölüm tarihinde aylık
bağlanmasına hak kazanamayan anne babaya daha sonra koşulların gerçekleşmesi
durumunda aylık bağlanamayacağına ilişkin bir mahkeme kararını
onamıştır (Y10HD., 21.11.1974, E.5423, K.6725, Çenberci, Şerh
1985, 408). Buna karşılık Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 21.9.1992 tarihli bir
kararında ise, SSK'nun 69. maddesinin 2. fıkrasında yer alan "sigortalının
ölümü ile eşine ve çocuklarına bağlanabilecek aylıkların toplamı,
sigortalıya ait aylıktan aşağı değilse ana ve babanın aylık bağlanma hakları
düşer" ifadesindeki bağlanabilecek sözcüğünün geleceği de içine alan bir
anlam taşıdığını ifade ederek, koşullar daha sonra oluşsa da anne babaya
aylık bağlanması gerektiği sonucuna varmıştır (E.2467, K.8549, Araslı,
913-914). Bu karara göre başlangıçta gerçekleşen koşullar sonradan
ortadan kalkarsa, anne babanın aylığının kesilmesi de gerekecektir (bu
görüş için bkz. Araslı, 906).
Anne babaya ölüm aylığı bağlanması bakımından aranan ve incelmeye
çalıştığımız kararda asıl olarak üzerinde durulan koşul ise, sigortalının
hayatta iken anne ve babasının geçimlerini sağlıyor olmasıdır. Bu koşulun
her somut olay bakımından, sigortalının yaşadığı çevre ve gelenekler de
dikkate alınarak belirleneceği kabul edilmektedir. Öte yandan, sigortalının
anne ve babasının geçimlerini sağlaması sürekli ve düzenli bir nitelik
taşımalı, günlük gereksinimlerini karşılayacak bir düzeyde olmalıdır. Başka
bir deyişle, düzensiz ya da anne babanın geçimlerini devam ettirmelerinde
esaslı bir kaynak niteliği taşımayan yardımların yapılması, anne babanın
geçiminin sağlanması koşulunun gerçekleşmesine yetmez. Đncelediğimiz
olayda olduğu gibi, sigortalının sağlığında anne babası ile yaşaması
359