Yargıtayın İş Hukukuna İlişkin Kararlarının Değerlendirilmesi 2001 ...

Eğer durum böyle ise, bu takdirde olayda meslek edinilmiş ödünç iş
ilişkisi değil doğrudan doğruya iş aracılığı vardır. Ancak iş aracılığı diğer
deyimle özel istihdan büroları ĐK 85 ile yasaklandığına ve bunların faaliyetini
Türkiye Đş Kurumunun iznine bağlayan (Anayasa Mahkemesince
iptal edilmiş) 617 sayılı kanun hükmünde kararnamenin 30. maddesi
uyarınca izin de alınmadığına göre, ortada bir yasak iş aracılığı söz konusudur.
Bununla beraber bu durum kanımızca davalı işveren kurum ile
anılan işçiler arasında geçerli bir iş akdinin kurulmuş sayılmasına bir
engel oluşturmaz. Yasak iş aracılığı faaliyetine görekli cezai yaptırım uygulanır.
O halde, bu ihtimalde davalı kurumun taraf olduğu toplu iş sözleşmesinden
söz konusu işçiler bu arada davacı işçi yararlanır.
Eğer olayda sekron yasağı yoksa yani ihaleyi alan firma kendi yanında
iş akdi ile çalıştırdığı işçileri davalı kuruma gönderiyorsa bu takdirde
aradaki hukuki ilişki iş aracılığı değil bir meslek edinilmiş ödünç iş
ilişkisidir. Ne var ki, ne meslek edinilmiş ödünç iş ilişkisi hukukumuzda
düzenlenmiş ne de bu ilişkiye belki kıyasen uygulanabilecek iş aracılığı
için alınmış geçerli bir izin mevcuttur. Yukarıda adı geçen 12.10.1995 tarihli
ve 95/7375 sayılı kararname sadece olayda söz konusu olmayan taşeronluk
sözleşmesi yapma yetkisi vermekte, buna karşılık mevzuatımızda
yer almayan meslek edinilmiş ödünç iş ilişkisi müessesesini hukuken
yaratıcı nitelikte bulunmamaktadır. Dava dışı firmanın ĐK 1/son
karşısında taşeron niteliği taşımadığı ise yukarıda açıklanmıştır.
Bununla beraber, aralarında davacının da bulunduğu söz konusu
işçiler davalı kurumda hukuki dayanağı bulunmayan meslek edinilmiş
ödünç iş ilişkisi çerçevesinde çalıştırılıyor olsalar da, bu işçilerle kurum
arasında sonuçta geçerli bir iş ilişkisinin kurulduğunu kabul etmek gerekir.
Çünkü bu işçiler kararlardan da anlaşıldığı gibi uzun zamandan beri,
belki yıllarca ihaleyi alarak değişen "taşeronlara" rağmen işyerindeki asli
ve sürekli işlerde çalıştırılmaktadırlar. Bu durumda işveren davalı kurum
ile bunlar arasında örtülü bir iş akdinin kurulduğu sonucuna varılmalıdır.
Ödünç iş ilişkisinde işçi ile ödünç alan işveren arasındaki ilişkinin
geçici olması, kanımıza göre azami bir yılı aşmaması gerekir (Bkz. Süzek,
Đş Hukuku, 253-254. Akyiğit, 104-105. Engin, Atipik Đstihdam, 124-126).
Ödünç alan işveren yanındaki çalışma geçici sayılamayacak bir süre
devam etmişse ödünç alan işveren (davalı kurum) işveren niteliği kazanır.
Bir an için kurulan iş akdinin geçerli olmadığı iddia edilse bile içtihadı
birleştirme kararı gereğince iş akdi aksi ileri sürülünceye kadar geçerli bir
sözleşmenin hüküm ve sonuçlarını doğurur.
Belirtilen nedenlerle, davacı işçi ile işveren kurum arasında her durumda
iş akdinin kurulduğu, davacının "taşeronun" değil kurumun işçisi