Yargıtayın İş Hukukuna İlişkin Kararlarının Değerlendirilmesi 2001 ...

durumunda, çocuk ile anne baba arasında gelir ayrılığı yoksa ve
sigortalının kazancıdan yaptığı harcamalar geçimlerinin esas kaynağını
oluşturuyorsa, anne babanın gelir kaynakları da önemsiz düzeyde ise, anne
babanın geçiminin çocuk tarafından sağlandığı kabul edilir. Sosyal Sigorta
Đşlemleri Yönetmeliğine göre, anne babanın geçiminin sağlığında sigortalı
tarafından sağlandığı ikametgahlarının bulunduğu yer muhtarlığından
alınacak bir belge ile saptanmalıdır (m.75/II). Ancak, bu durumun
mahkemede her türlü delille kanıtlanması da mümkündür. Bu aşamada,
tapu ve özel idare kayıtlarından ve zabıta araştırmasından yararlanılabilir
(bkz. Güzel-Okur, 361-362, Araslı, 899-900). Belirtelim ki, annenin
başka birisiyle evli olması tek başına ölüm aylığı bağlanması bakımından
geçiminin sigortalı çocuğu tarafından sağlanmadığı anlamına gelmez
(Tuncay, Sosyal Güvenlik, 301, bu yönde bir yargıtay kararı [Y10HD.,
2.12.1983, E.6023, K.6200] için bkz. Ayhan Başaran, Sigortalılar Đçin
Yaşlılık, Malüllük, Ölüm Kılavuzu, Đstanbul 1986, 163). Öte yandan,
Yargıtay 21. Hukuk Dairesi haklı olarak, yaşlılık aylığı alan eşiyle birlikte
ve eşine ait evde oturan annenin geçimi için sigortalı çocuğuna ihtiyacı
olmadığına ve bu nedenle kendisine ölüm aylığı bağlanamayacağına karar
vermiştir (Y21HD., 16.4.2001, E.2548, K.2914, Araslı, 908). Belirtelim ki
Araslı'ya göre, geçimleri hayattayken ölen sigortalı tarafından sağlanan
anne babanın maddi durumları ileride geçimlerini sağlayacak düzeye
gelirse ölüm aylıklarının kesilmesi gerekir. Bu, sosyal güvenlik sisteminin
temelinde yatan, kişilerin belirli risklere karşı korunması düşüncesinin bir
gereğidir. Risk ortadan kalkınca koruma ihtiyacı da ortadan kalkacaktır
(Araslı, 900).
Đncelemeye çalıştığımız kararda da, açıklamaya çalıştığımız ilkelere
uygun olarak, sağlığında anne babası ile birlikte yaşayan "...sigortalının
yaptığı ve anne babanın dahi yararlandıkları harcamaların ortak yaşamın
gereksinmelerini karşılamada ana kaynağı oluşturuyor olması halinde anne
ve babanın geçimlerinin sigortalı tarafından sağlandığının kabulü gerekir"
görüşlerine yer verilmiştir. Yargıtay 10. Hukuk Dairesine göre, sigortalının
ölümü tarihinde anne babayla birlikte oturuyor olması karşısında,
sigortalının yaptığı ve anne babanın dahi yararlandığı harcamaların ortak
yaşamın sürdürülmesinde ana kaynağı teşkil edip etmediği belirlenirken,
anne babanın gelir getirici faaliyetleri, gayrimenkulleri ve herhangi bir
sosyal güvenlik kuruluşuna üyeliklerinin bulunup bulunmadığı, sigortalı
dışında 7 çocuklarının daha bulunduğu ve söz konusu çocukların anne
babanın geçimlerine katkılarının ne ölçüde olduğu araştırılarak sonuca göre
karar verilmelidir.
3. Ölüm aylığını bağlayacak kurum - aylıkların zamanaşımına uğraması