Yargıtayın İş Hukukuna İlişkin Kararlarının Değerlendirilmesi 2001 ...

lanma talebini kabul eden iş mahkemesi kararını "... davacının toplu
sözleşmenin tarafı olan sendikaya üye olup olmadığı veya dayanışma
aidatı vermek suretiyle istifade etmek için dilekçe verdiği konusunda dosyada
herhangi bir bilgi ve belgeye rastlanmamıştır." gerekçesine dayanarak,
mahkemenin eksik inceleme sonucu karar vermesi nedeniyle bozmuştur
(6.2.2001, E.2000/18178, K.2001/1719, Tüba/Mevzuatbank).
Yargıtayın bu kararından, alt işveren işçisi asıl işverenle yapılan toplu
iş sözleşmesinin tarafı sendikaya üye ise ve sözleşmeden yararlanmak için
başvuruda bulunmuş ise, asıl işverenin tarafı olduğu toplu iş sözleşmesinden
yararlanabileceği şeklinde bir sonuç çıkmaktadır. Yargıtay 9.
HD. 1986 yılında ve Hukuk Genel Kurulu 1987 yılında verdikleri kararlarda
da bu sonuca varılmıştı (Yarg. 9.HD., 20.11.1986, E.9508, K.10485
; Yarg HGK, 4.11.1987, E.9-166, K.815).
Yargıtayın bu görüşü öğretide haklı olarak eleştirilmiştir (Çelik, ĐHU,
TSGLK m.9, No.4; M. Ekonomi, Asıl Đşveren- Alt Đşveren ilişkileri ve Uygulamada
Karşılaşılan Sorunlar, Tekstil Đşveren D., Eylül 1991, 5vd.; S.
Reisoğlu, Aynı Đşyerinde Birden Çok Đşverenin Đşçileriyle Birlikte çalışmasından
Doğan Hukuki Sorunlar, Tühis, Kasım 1990, 3 vd.; C. Tuncay,
Asıl Đşveren- Alt Đşveren Đlişkileri ve Uygulamada Karşılaşılan Sorunlar,
Uygulamada Toplu Đş Sözleşmeleri Grev ve Lokav Semineri, Abant, Ankara
1991, 63 vd.; F. şahlanan, Toplu Đş Sözleşmesi, Đstanbul 1992, 130
vd.; aynı yazar, Türk Đş Hukukunda Alt Đşveren, Đş Hukuku Dergisi,
Temmuz-Eylül 1992, 333). Gerçekten, ülkemizde toplu iş ilişkilerini düzenleyen
2821 ve 2822 sayılı kanunlardaki esaslar dikkate alındığında,
bir toplu iş sözleşmesinin kişiler bakımından uygulama alanına sözleşmeye
taraf işveren sendikasına üye olan veya sendika üyesi olmayan işveren
ile onun sözleşmeye taraf işçi sendikasına üye olan işçileri girer.
Başka bir anlatımla, işyerinde çalışan işçi toplu sözleşmenin tarafı işverene
hizmet akdi ile bağlı olmalıdır. Asıl işverenin işçisi olmayan alt işverenin
işçileri için bu bağ mevcut olamdığından, bu işçiler taraf sendikaya
üye olsalar ve yararlanma talebinde bulunsalar dahi, asıl işverenin taraf
olduğu bir toplu iş sözleşmesinden yararlanmaları mümkün değildir (aynı
şekilde yukarıda yollama yapılan yazarlar). Ancak, sendika, koşulları
varsa alt işverenle bir toplu iş sözleşmesi yapabilir ve alt işverenin işçileri
taraf sendikaya üye olarak veya dayanışma aidatı ödeyerek bu sözleşmeden
yararlanabilirler.
3. Đşçi Konfederasyonunun Taraf Olduğu Protokolün Hukuki Niteliği
a) Yargıtayın geçen yıl verdiği 5.11.2001 tarih ve E. 2001/12986, K.
2001/17311 sayılı kararında (Çimento Đşveren D. Ocak 2002, 46-47),