Yargıtayın İş Hukukuna İlişkin Kararlarının Değerlendirilmesi 2001 ...

— Yarg.10.HD.nin 9.10.2001 t., 6034/6694 s. kararında, tarım Bağ-
Kur sigortalılığının zorunlu niteliği, bir hak ve yükümlülük olduğu, tescil,
re'sen tescil, primlerin ürün bedelinden tahsili konuları üzerinde durulmaktadır.
Davacı, ölen zorunlu Tarım Bağ-Kur sigortalısı eşinin tarım Bağ-Kur
sigortalısı olduğunun tespitini ve kendisine ölüm aylığı bağlanmasını istemiş,mahkemenin
talebi kabul kararının Bağ-Kur tarafından temyizi
üzerine 10.HD. yukarıda belirttiğim konulara değinme imkanı bulmuştur.
10.HD. önce, 2926 s.K.un 2 ve 3 maddelerine dayanarak sigortalılığın
zorunlu niteliğini vurgulamış (bizce 5/11 de vurgulanmalıydı "sigortalı
olmak hak ve yükümlüğünden vazgeçilemez ve kaçınılamaz") 5. maddeye
göre yasal süre içinde kayıt ve tescillerini yaptırmayanların hak ve yükümlülüklerinin
kayıt ve tescili izleyen aybaşından başlayacağını belirtmiştir.
Ancak 9.m.deki re'sen tescili de hatırlatmıştır. Buna göre üç ay
içinde tescillerini yaptırmayanları, kurum resen tescil edecektir.
Bağ-Kur davacının başvurusu olmadığı için sigortalı olamayacağını,
bu nedenle aylık talebinin reddi gerektiği düşüncesiyle talebi kabul eden
mahkeme kararını temyiz etmiştir.
10.HD. ise davacının, primlerinin ürün bedellerinden tevkifat yoluyla
kesildiğini, böylece başvuru olmasa dahi, prim ödeme yoluyla kayıt ve
tescil iradesinin ortaya çıkmış olduğunu, tespiti istenen dönemin priminin
yatırılmış olduğunu, buna dayanarak kurumun re'sen kayıt ve tescil
yapması gerekirken bunu yapmamasının, Anayasal görevinin ihmali olduğunu,
kurumun bu ihmalin sonuçlarını sigortalıya yükleyerek, sigortalılığı
geçersiz saymasının MK.2 deki dürüstlük kuralı ile bağdaşmayacağını
ileri sürerek, temyiz itirazlarını reddetmiş ve kararı onamıştır.
— Yarg.10.HD.4.5.2001, 6666/3490 s. kararı (YKD. Şubat 2001, 219-
223) da tarım Bağ-Kur sigortalısının prim borcunun ürün bedelinden
tahsili ile ilgilidir. Karar kimlerin tevkifat yapmak zorunda olduğunun
tespiti açısından ilginçtir.
Bağ-Kur 2926 s.K.un 36.m.ine göre tarım Bağ-Kur sigortalılarının
prim borçlarını Bakanlar Kurulu kararı ile ürün bedellerinden tevkifat
yoluyla tahsil edebilmektedir. Tevkifatla yükümlü olanlar ise; kamu idare
ve müesseseleri, iktisadi kamu kurumları, dernekler, vakıflar, bunların
iktisadi işletmeleri, bilanço veya işletme hesabına tabi çiftçiler, yıllık gelir
vergisi beyannamesi vermek zorunda olan ticaret ve serbest meslek erbabıdır.
Bunlar çiftçilere ödeyecekleri ürün bedellerinden, bunların Bağ-
Kur prim borçlarına mahsuben belli oranda tevkifat yaparak belgelemek,
tevkif ettikleri tutarı da ertesi ayın 20. kadar Bağ-Kur hesaplarına aktar-
265