Yargıtayın İş Hukukuna İlişkin Kararlarının Değerlendirilmesi 2001 ...

layısıyla, somut olayda çözümlenmesi gereken temel sorun, toplu iş sözleşmesi
hükmünün SenK'nun 23. ve 61. maddelerine aykırı olup olmadığından
ziyade, sosyal tarafların toplu iş sözleşmesi özerklikliği çerçevesinde
kural koyma yekilerinin bu konuyu da içerip içermediğinin saptanmasında
yatmaktadır. Başka bir anlatımla, bu hüküm, "konu bakımından"
toplu iş sözleşmesi özerkliğinin sınırlarını aşıyor mu
b) Ayrıntıya girmeden belirtelim ki, sosyal tarfların kural koyma ekleri
sınırsız değildir; diledikleri konuları toplu iş sözleşmelerinde düzenleyemezler
(bu konuda ayrıntılı olarak bak. D. Ulucan, Toplu Görüşme ve
Toplu Đş Sözleşmelerine konulamayacak Hükümler,Toplu Đş Sözleşmesine
Đlişkin Temel sorunlar Semineri, Ankara 1990, 70 vd.; F. Sağlam, Türk
Hukukunda Toplu Đş Sözleşmesi Erki ve Sınırları, AÜSBFD, s.1-2, Ankara
1975, 212 vd; Ö. Ekmekci, Toplu Đş Sözleşmesiyle Düzenleme Yetkisi,
Đstanbul 1996, 68 vd. ve orada gösterilen yazarlar). Toplu iş sözleşmesi
özerkliği her şeyden önce "amaç bakımından" sınırlandırlmıştır. Gerçekten,
anayasımızın 53. maddesine göre, işçiler ve işverenler ancak, karşılıklı
olarak ekonomik ve sosyal durumlarını ve çalışma şartlarını düzenlemek
amacıyla toplu iş sözleşmesi yapma hakkına sahiptir. Anayasada
öngörülen bu amaç, aynı zamanda toplu iş sözleşmesi özerkliğinin
konu bakımından sınırlarını da belirler. "Buna göre, yanların ekonomik ve
sosyal durumları ve çalışma şartları kapsamında değerlenirilemeyecek
konular, yanlara tanınan özerk alan kapsamına girmez ve dolayısıyla
toplu iş sözleşmesi ile düzenlemez" (Ekmekçi, 68-69). Ancak hemen belirtelim
ki, kural koyma yetkisi, toplu iş sözleşmesinin tanımını ve muhtevasın
düzenleyen TSGLK'nun 2. maddesindeki "hizmet akdinin yapılması,
muhtevası ve sona ermesi"ne ilişkin konularla da sınırlandırılamaz;
zira "çalışma şartları" daha geniş bir kavramdır.
Bu tebliğin amacı, genel olarak toplu iş sözleşmesi özerkliğinin sınırlarını
çizmek değildir. Ancak, Yargıtayın yukarıdaki kararına konu olan
toplu iş sözleşmesi hükmü açısından değerlendirildiğinde, işçilerin işverenle
değil, bizzat sendika ya da işçilerce kurulmuş olsa bile, kooperatifler,
vakıflar, dernekler veya siyasi parti ya da benzeri kuruluşlarla olan
ilişkileriyle ilgili düzenlemeler toplu iş sözleşmesinin konusu dışında kalır
(aynı şekilde açıkca Ekmekçi, 72 ve orada gösterilen yazarlar).
Toplu iş sözleşmesinin konusuna girmeyen konular nedeniyle yapılacak
bir grev yasadışı bir grev olacağı gibi, toplu iş sözleşmesine konulan
bir düzenleme BK m. 20. maddesi anlamında hükümsüz olup, hukuki bir
etkisi yoktur; işçiler ve işveren için hak ve borç doğurmaz.
175