Yargıtayın İş Hukukuna İlişkin Kararlarının Değerlendirilmesi 2001 ...

olamsını ifade eden bu kurala göre, işçiler ancak kendi aralarında birleşerek
sendika kurabilirler. Buna işverenler katılamazlar. Aynı şekilde, işverenlerin
kurdukları sendikaya üye olamaz (Hueck – Nipperdey, Lehrbuch,
II/1, 90; Maunz – Dürig – Herzog, Gurundgesetz, Art. 9 Anm. 98;
Ö. Eyrenci, Sendikalar Hukuku, Đstanbul 1984, 22; F. şahlanan, Sendikalar
Hukuku, Đstanbul 1995, 5).
Sendikalar Kanunu saflık ilkesine büyük önem vermiş, işçi ve işverenlerin
karşı sendikalara üye olmalarını ve birbirlerine herhangi bir surette
müdahale etmelerini yasaklamıştır. Gerçekten, SenK m. 38'e göre,
işçiler ve işçi sendika ve konfederasyonları işveren kuruluşlarına; işveren
ve işveren kuruluşları da işçi sendika ve konfederasyonlarına üye olamazlar;
gerek doğrudan doğruya, gerekse temsilcileri veya mensupları veya
araya koyacakları diğer kimseler aracılığı ile biri diğerinin kurulmasına,
idare ve faaliyetlerine müdahalede bulunamazlar (f.1). Ayrıca, bir işçi
sendika ve konfederasyonu bir işverenin veya bir işveren kuruluşunun
kontrolüne tabi tutmak, ya da bunların nüfusu altında işçi sendika veya
konfederasyonu kurulmasını teşvik ve tahrik etmek yasaktır (f.2). Benzer
bir düzenleme UÇÖ'nün 98 no.lu sözleşmesinin 2. maddesinde de yer almaktadır.
Yasa, saflık ilkesine sadece Esnaf ve Küçük Sanatkarlar Kanununa
göre kuruluşlar açısından bir istisna getirmiş; işçi ve işverenlerin
aynı zamanda bu kuruluşlara üye olmayı engellemeyeceğini hükme bağlamıştır
( SenK m. 38 son f.). Nihayet belirtelim ki, 38. maddede gösterilen
yasaklara aykırılık hallerinde SenK m. 59 b. 5'de cezai yaptırım da
öngörülmüştür.
Görüldüğü gibi, işçi sendikasında görevli olan bir kişinin anonim şirket
kurucusu olarak yönetim kurulunda görev alması işçi ve işveren kuruluşlarının
saflık ilkesine ve SenK'nun 38. maddesine aykırı olduğundan,
davalıların şube yönetim kurulu üyeliklerinin iptal edilmesi gerektiği
şeklindeki yüksek mahkeme görüşünün isabetli olduğu düşüncesindeyiz.
c) Ancak, 9. Daire gerekçesini güçlendirmek amacıyla ileri sürdüğü,
bir anonim şirket yönetim kurulu üyesinin SenK'nun 2. maddesi anlamında
işletmenin bütününü sevk ve idareye yetkili işveren vekili olduğu
şeklindeki görüşü isabetli değildir. Zira, soyut – somut işveren ayırımı tüzel
kişilerde ve özlellikle ticaret şirketlerinde ortaya çıkmaktadır. Hizmet
akdinin tarafı olan tüzel kişi (anonim şirket) iş görme ediminin alacaklısı
olarak soyut işverendir. Buna karşılık, yönetim hakkı ve emir ve talimat
verme yetkisi ile donatılan ve tüzel kişinin organı olan yönetim kurulu ise
somut işverendir. Bir anonim şirketin yönetim kurulu tüzel kişiden ayrı
bir varlık, veya başka bir anlatımla tüzel kişinin temsilcisi olmayıp, bizzat
tüzel kişinin bir parçasıdır ve bu nedenle organ sıfatıyla (somut) işveren