shkarko - Syri 3

133 Arka e Nojës
Grupi i tretë i shqiptarëve i emërtuar në mënyrë fyese
diasporë mbeti jashtë Shqipërisë dhe trojeve tjera shqiptare,
duke rravguar rrugëve të Evropës, Amerikës, Turqisë, e
kahmos tjetër. Vetëm këta shqiptarë, që sot krejt gabimisht i
quajmë “të diasporës” e përjetuan se pikëllimi i zemrës nuk
mund të shprehej në gjuhë tjetër; vetëm këta e kuptuan me
zërin e zemrës se thellësia e pikëllimit mund të shprehet
vetëm me gjuhën që dëgjon dhe e flet në endërrën fëmijnore.
Në gjithë këtë frustrim kombëtar të shqiptarëve, më së
pari i ra hise gjuhës së letërsisë ta animizojë “Luftën
Nacionalçlirimtare” në rrafshin e katarzës më spekulative
politike. Letërsia do ta stisë këtë luftë, si lektisje të
kryehershme të popullit shqiptar: sipas letërsisë qyqare
gjysma e popullit shqiptar kanë shprehur vullnetin të jetojnë
nën tiraninë e sockomunizmit të kohës së gurit në Shqipëri e
gjysma tjetër të quajtur kosovarë kanë lektisur të jetojnë në
“bashkimin e vullnetshëm” me Jugosllavinë!
Për t’iu rreshtur idesë fillestare, diletante, të letërsisë shqipe,
do të na japin mësim shkrimtarë, si Miltoni anglez, që nga
nebuloza qiellore krijoi “Parajsën e humbur”. Të “frymëzuar”
nga një periodizim i gjymtë socrealist shkrimtarët shqiptarë e
krijuan “Parajsën e fituar”. Në këtë periodizim të gjymtë të
letërsisë shqipe estetizohej qëllimisht ideja e masovizimit të
padefinuar kombëtarisht. Kjo letërsi, nëpërmes arketipit, do ta
getizojë lexuesin dhe gjithë masën njerëzore brenda këllapës
ideologjike; në atë pozicion ku s’mund ta provokojë as armiku
më fiktiv ideologjik.
Si shembull, në sërën e shembujve të studimeve
letrare, do ta veçojmë shumëgjuhësinë, shumësinë e tekstit të
pseudoorakullit të promovuar aq shpesh në letërsinë shqipe
dhe natyrisht që nga studimet nismëtare mbi Naimin do të
gjendemi para dyerve të censurës. Naimi “u dëbua” nga
letërsia shqipe në mënyrën më përfide. Në librat shkollorë jemi
orvatur ta krahasojmë Naimin me nocionet gjeografike, gjithnjë