shkarko - Syri 3

241 Prej modeli tipologjikogjuhësor ortodoks
deri tek modeli tipologjikogjuhësor ideokomunist
patriotizmit rus. Tek shkrimtarët e Lindjes do të ngulitet vetem
procedimi aksidental i përrallës për ta ruajtur të pastër
higjenën shpirtërore të lexuesit.
Këtë higjenë shpirtërore të lexuesit të ruajtur nëpërmes
trekëndëshit të mohimit e pastaj nëpërmes trekëndëshit të
pohimit, si në të gjitha veprat e “moralit të lartë”, Aleksej
Maksimoviq Pjeshkovi (Gorki) në veçanti ia përshtati realizmit
socialist Zyrtar të vitit 1936. Gorki s’është shpikes i “veprave
autoritative”, ato gjendeshin kudo në letersinë ruse, si tek
Bjelinski, Çernishevski ... Sholohovi, Leonovi, Aleks Tolstoi,
mbase edhe Pasternaku e Solzhenicini janë prodhim i
letersisë autoritative.
Procedimi evroperëndimor i është shmangur paksa
letërsisë së trekëndëshave autoritativë të aktit uniform
moralopolitik. Në këtë letërsi procedimi i sintezës, tenton të
barazohet tipologjikisht e gjuhësisht në njëfarë kompozicioni
më të estetizuar. Ema Bovari, një protagoniste që mund ta
takojmë çdo ditë, barazohet me strukturimet e vogla
kompozicionale, gati të barabarta me strukturimet sintaktike të
fjalive të Floberit. Tërësia e këtyre mikrostrukturave të
ngjeshura krijon sintezën kontinuitive të tipologjisë së
makrotekstit. Në veprën e Floberit, për shembull, lexuesi as
studiuesi nuk mund ta përcaktojnë kufirin paradoksal midis
trekëndëshit të mohimit dhe të pohimit.
Studiuesit e letërsisë shqipe e kanë të vështirë ta
caktojnë vendin e letrave shqipe në këtë mes, megjithëse
studiuesit gjuhën shqipe e locojnë në grupin e Evropës
juglindore me atribute mjaft sizmike me origjinë iliro-evropiane
apo dakolindore që ende në gjuhësi hamenden në nocionet
kentum e satem. Kjo nuk është për letërsinë shqipe aq
vendimtare sa faktorët politikë, veçanërisht të këtyre
gjashtëqind vjetëve të fundit, të lidhur ngushtë me ndikimet e
dhunëshme të Lindjes, më shumë sllavobizantine e më pak
turke.