shkarko - Syri 3

Arti shtetëror i letërsive të verbëra
52
Fjalisë teatrore ballkanase i mungon gjeneralizimi i
konceptit të atdheut, i konceptit të protagonistit, i konceptit të
ngjarjes.
Qeverisë austriake i nevoitej aktrimi i protagonistëve,
aktrimi i ngjarjeve, i datave, i mentaliteteve. I nevoitej
Sarajeva, Serbia, Franc Ferdinandi, terroristi serb dhe
Vidovdani sllav. Austria e zgjodhi 28 qershorin, kujtimin e keq
të serbëve për Betejen e Kosovës.
Sovranët evropianë me logjikën e ftohtë evropiane se
“gjërat brenda tyre kanë rregullën e sundimit” nuk morën pjesë
në vodvillin ballkanik të inskenuar nga Austria.
Për të mos u bërë as spektatorë as aktorë të fjalisë
ballkanike “asnjë nga sovranët e Evropës nuk mori pjesë në
funeralin e Franc Ferdinandit”. Sovranët shtetërorë evropian të
stërvitur brenda “Raison d’etat” të kardinalit Rishljë e dinin se
atentat politik mund të bëjë vetëm pushteti. Hapsirën midis
shtetit dhe shtetasit e kontrollon pushteti shtetëror.
Çuditrisht Henry Kissinger-i, edhe pse, me hezitim, e
pranon të realizuar atentatin e Sarajevës të datës njëzet e tetë
(28) të qershorit (6) të vitit njëmijë e nëntqind e
katërmbëdhjetë (1914), jo si atentat të pushtetit kundër
pushtetit por si atentat të terroristit. Henry Kissinger-i, përveç
hezitimit, mbase ka arsyena të tjera të mos e thotë prerazi se
fjalia teatrore ballkanase psikosociale prodhon surrogate
politike, prodhon imitime morale, kimera religjioze, gënjeshtra
patriotike, lajthime ideologjike, histori folklorike, letërsi
baladike.
Fjalia teatrale ballkanase lejon çdo gjë por nuk realizon
asgjë. Fjalia autoritare evropiane ndalon çdo gjë por realizon
vetveten. Austria me “atentatin” e Sarajevës të datës 28
qershor të vitit 1914 e kombinon absurdin e fjalisë teatrore
ballkanase me Raison d’etat të fjalisë autoritare evropiane, për
ta realizuar Casus belin me të paren e, për ta realizuar fitëren
me të dytën.