shkarko - Syri 3

311 Perënditë kishin etje
Theofan Stilian Noli që e njeh çdo kthinë të Besëlidhjes së
vjetër sikur oborrin e shtëpisë, dhe Naimi që e ndjen ditën
përcëlluese të “Qerbelasë” nuk mund të zënë vend në asnjë
rreth të Parajsës ideologjike. De Rada, gjysëmkalorës e
gjysëmkristian, vërtet gjendet midis romantizmit evroshqiptar
po kurrë s’është gjetur në parajsen ideologjike. Nga të gjithë
këta shkrimtarë më së shumti është përgojuar Migjeni, duke u
shndërruar në inkuizitor dhe në doganier të letërsisë shqipe. Ai
ishte poet, dhe më shumë se asnjë tjetër, aksidentalisht
gjendej afër Zotit dhe Kishës.
Gjuha e sockomunizmit u përpoq dhe arriti të bëjë atë
çvendosjen përmbytëse në tipologjinë e letërsisë shqipe, duke
i zhdukur dallimet vizuele, kuptimore, gjuhësore, midis furgonit
dhe Kalit të Trojës, midis Homerit dhe diversantit, midis fjalës
së përditshme dhe agjitacionit. Konstantini i lashtë i folklorit
shqiptar u bë moralisht e politikisht shumë i dyshimtë, ndërsa
Konstantini i sockomunizmit nuk e lëvizi rrasën e varrit më
tepër se dyzet vjet. Të gjithë personazhet e “Iliades”së
Homerit, me kuaj, me makina, në këmbë, ikën nga Greqia për
të ardhur, me synime të ndryshme, në Shqipëri. Doruntina
nëpër rrugën e letërsisë socrealiste u rikthye për të dytën herë
në shtëpinë e lindjes, e paaftë ta mbrojë moralin e vet.
Euterpa bëhet dashnore e poetit të ri gjirokastrit; Helena
mbetet shtatzën nga një student shqiptar për herë të parë në
histori; Kali i Trojës tredhet për të mos lënë trashëgimtarë.
Skeletet e dy ushtrive të mundura nga partizanë shqiptarë
udhëtojnë pa pasaporta drejt Italisë e Gjermanisë bashkë me
skeletat e ballistëve e të ujqëve. Koalicioni evroamerikan
kalbet në llucën e fushës indiferente të sockomunizmit duke e
pritur stërkeqjen shpirtërore të shqiptarëve. Ana Kurti vritet me
një armë trimijëvjeqare...
Halucinacioni politik e thyen konceptin kohë dhe vend;
ngjarja mund të fillojë në kohën e kaluar e të përfundojë në
kohën e ardhme ose anasjelltas. Çvendosen ngjarjet nga
Iliada për t’u vendosur në Shqiperinë sockoministe. Ngjarjet