shkarko - Syri 3

151 Dogana e letërsisë shqipe
përmasave titanike. Shembulli i heroit në “Lahutën e malsisë”
paraqitet me dimensione diakronike, sipas masës
megagjuhësore të folklorit. Para këtyre shembëlltyrave lexuesi
shqiptar duket shumë miniatural sikur para skulpturave
titanike.
Para këtyre strukturave titanike të Fishtës, natyrisht se
jo vetëm Migjeni e pa veten shumë të vogël, andaj vendosi t’i
sfidojë moralopsikologjikisht me vullnetin e furishëm
donkishotesk.
Migjeni për shkaqe të censurës së atëhershme
patriotike blasfemoi në konstruktin psikofizik të malësorëve të
Fishtës. Censura e viteve të tridhjeta e kërkonte hijeshinë
folklorike, hijeshinë herkuliane të malësorit shqiptar, andaj
këtë hijeshi të malësorit, por edhe me ironi, Migjeni e paraqet
me këtë diskurs: “... një copë shkëmbi i vënë mbi dy lëndë
pylli”. Këtu sintetizon bjeshkën që zbret në rrafsh, si një
Samsoni që i është zhgulur morali luftarak nga Dalilja e
Kokrrës së misrit. Ky malsor i përmasave herkuliane
depersonalizohet nga uria si një guliver tragjikomik.
Kritika socrealiste, përmes personazheve të Migjenit
vëçanërisht nëpërmes këtij guliveri shqiptar tragjikomik, e
sfidoi gjithë letërsinë shqipe si të hipertrofuar nga
nacionalizmi, moralizmi e religjioni. Kritika sockomuniste
tumirë mendimin se Migjeni ka kërkuar psikofizik tjetër të
personazhit në letërsinë shqipe. Migjeni ka promovuar në
letërsinë shqipe tipologjinë revolucionare gorkiane të Pavel
Vllasovit: pak rus, pak ortodoks e pak revolucionar. Të gjithë
faktorët e pushtetit ideokomunist e promovuan Migjenin në
pozitën e inkvizitorit revolucionar të letërsisë shqipe. Mbeti i
vetmi shkrimtar në Shqipëri dhe në Kosovë që mësuesit mund
t’ua shpjegonin nxënësve si vizionarin e komunizmit, me
nëntekst e mbitekst të ideologjizuar.
Malësori i misrit propagandistik, dhjetë vjet pas vdekjes
së Migjenit sikur Sizifi shtyen kokrrën e misrit nga Kosova drejt
Shqipërisë, për ta lënë si Kalin e Trojës para dyerve të