shkarko - Syri 3

187 Barazimi i metafizikës gjuhësore dhe metafizikës
së personazhit
Doruntinës, Ideoestetizimit të Kadaresë s’i intereson gjendja e
animusit psikologjik të Doruntinës. “Megjithatë, psika është diç
më tepër se vetëdije ... . Tek kafsha ka pak vetëdije por
shumë rrjedhime e reaksione, të cilat, në një mënyrë tregojnë
njëfarë ekzistence të psikës; edhe primitivët bëjnë shumë
gjëra që s’ua dimë kuptimin” 1)
Letërsia popullore, me megagjuhën e ritit, Doruntinën
nuk e çvendosë nga veprimi i animusit organik e psikik. Vetëm
ajo gjuhë e ka krijuar Doruntinën e fazës së animizimit
veprues. Letërsia ideokomuniste, prej pozicioneve shumë
“dialektike” e vështron konfliktin e patriotizmit shqiptar me
kishën ortodokse, të cilët e kundërshtojnë njëri-tjetrin për
supremaci mbi ringjalljen pohuese dhe mohuese shpirtërore të
Konstantinit. Realisht ky konflikt, përveç distancave të mëdha
kohore, dhe demantit të ungjilltarëve, s’mund të ketë ekzistuar,
sepse Jezu, sipas Biblës mendohet të ketë qenë një
animizues shumë i aftë: “Jezu nuk i ka përkufizuar veprat e
veta të shërimit trupor vetëm tek njerëzit me besim” (Gjoni 5:5-
9,13).
Ungjilltarët shpjegojnë të dy mënyrat e shërimit psiqik:
të atyre që besojnë por edhe të atyre që nuk kanë besuar.
Gjuha politike e letërsisë totalitare ka synuar shërimin
ideologjik të atyre që kanë besuar, jobesimtarët i ka asgjësuar.
Besimtarët i ka arritur nëpërmes të reduktimit të aftësisë
informative të fjalës tradicionale. Vetëm shenji arbitrar ka
arritur të ndërtojë edhe tekstin arbitrar sipas kësaj trinie fort
homogjene:
1. Referentja e porosisë faktike (informacioni)
2. Referentja e porosisë gjuhësore (mesazhi)
1 Jung, Carl Gustav, “Njeriu dhe simbolet e tij”, fq. 95.