shkarko - Syri 3

257 Gjuha si bazë ku krijohet mendimi
konflikti pohim-mohim të fjalës, shqiptarët më tepër se të tjerët
duhet të pyesin, jo vetëm lexuesin, por të gjithë shkrimtarët:
pse Kont Ugolini u gjend në Ferrin e Dantes? Kont Ugolini nuk
do të kishte shkuar në Ferr sepse s’kishte bërë mëkate por
psikika hakmarrëse e detyron ta mohojë parajsën. Ugolinit nuk
i mjaftoi dënimi i Hyut që i ka dhënë Ruxherit, por me
vetdëshirë e zgjedh burgimin e përjetshëm që t’i hakmerret
personalisht armikut të vet. “Kushdo qoftë në jetë të na zë
rrugën - që shpesh ndodhë në marrëdhëniet e komplikuara
jetësore! - menjëherë ëndërra është e gatshme ta shkatërrojë,
edhe sikur të jetë ai baba, nëna, vëllai, motra, bashkëshorti, e
të ngjashëm! 1)
Pse mu ëndrra? Gjuha e ënëdrrës është më së shumti
e liruar nga koncepti, nga interpretimi i saktë, ashtu siç e ka
shpronësuar fjalën totalitarizmi politik.
Pikërisht kësaj pyetjeje ka tentuar t’i qëndrojë përballë
kristianizmi ortodoks i Solzhenicinit me vet titullin e veprës “Në
rrethin e parë”, i cili fillon nga rrethi i Ljubjankës (burgut) të
Moskës. Rrathët e këtij burgu thellohen andej kah Sibiri. Ferri i
Dantes dhe Gullagu sovjetik, sipas Solzhenicinit janë
krejtësisht identikë. Këtu Solzhenicini e ka bërë një gabim, në
dukje të parë teknik, ndërsa në esencë gabim logjikogjuhësor,
prej të cilit më vonë, shumë vonë, do të lirohen banorët e
sockomunizmit; gabimi qëndron pikërisht në sintagmën
titullare të veprës “Rrethi i parë”, në vend se të jetë titulluar
“Rrethi i dytë”.
Rrethin e parë të Ferrit të Dantes e ka urbanizuar,
shumë kohë para Solzhenicinit, pa asfarë ideologjie,
psikanalitiku Sigmund Frojdi me agresivitetin rrënues të
egoizmit të njeriut. Sipas kësaj analize psikanalitike, të thënë
kaq pamëshirshëm, çfarë lufte përbindëshe do të jetë bërë në
shoqërinë sockomuniste, ku secili ka luftuar kundër secilit, të
gjithë kundër të gjithëve, për një vegjetacion të vyshkur
1 Sigmund Frojd “Uvod u psikoanalizu”, Novi Sad 1969, fq.189