shkarko - Syri 3

329 Përmbajtja
vetëdijshëm për censurën gjithëevropiane, e kishin kapur në
çastin më të volitshëm lejimin e kishës për ta përdorur në
meshë gjuhën shqipe. Ata e çuan përpara mundësinë
ekzistuese të individualitetit gjuhësor, letrar e filozofik të
shqiptarëve. Dhe vërtetë ky individualitet do të kishte ecur
paksa përpara tek shqiptarët, po mos të kishin katandisur nën
shumë censura të tjera të mëvonshme si: bizantine,
sllavoortodokse, islamike dhe më në fund nën ata censurën e
tmerrshme sockomuniste. Secila sosh, zhvatte diç nga
origjinaliteti i dobësuar i gjuhës shqiptare: prej fonemës, prej
opozicionit fonematik, huazimit të morfemave, prishjes së
ekuilibrit sintagmatik e deri tek retardimi plymësor i
tipologjisë... .
Pas gjithë kësaj katandie shekullore, vëçanërisht pas
censurës sockomuniste, detyrohemi të veprojmë diç ngjashëm
me ditën e parë të shkollës së Buzukut, në sistemin gjuhësor,
tipologjik, filozofik... Kjo ditë e parë e shkollës do të duket si
aksidentale, mohuese, jo e pavarur, por në korrespondim me
nivelin tonë kulturor, do ta përsëritim ditën e parë të
demokracisë së mirëfilltë prej fonemës e deri tek tipologjia:
a) Siç kishte punuar fort i nderti Eqrem Çabej për ta"zbuluar"
entropinë e hershme etimologjike të fjalës, qoftë
brendapërbrenda shqipes, qoftë nga fondi indoevropian, ose
në huazimet gjuhësore. Përkundër rrezikut të gabimit
metodologjik e politik, edhe pse ishte i shtrënguar të bëjë
lëshime politike, Partia e ka konsideruar aristokratin e gjuhës
shqipe, për të mos thënë edhe njeri me biografi të dyshimtë.
Atë punë të filluar nga Eqrem Çabej në kohën e demokracisë
duhet vazhduar në sinkroni dhe diakroni, që fjalëve t’u
rikthehet entropia konceptuale etimologjike; fjala shqipe të
plotohet konceptualisht: a=a1+a2+a3+…. a=fjala; a1+a2+a3...
janë elemente të strukturës së fjalës.
Natyrisht për t’u arritur entropia etimologjike e fjalës, të
cilën Çabej nuk pretendon rastësisht ta gjejë tek Buzuku, tek
toponimet, antroponimet, hidronimet, kërkohen dy faktorë