shkarko - Syri 3

peshojë mbi ndërgjegjen e të gjithë intelektualëve shqiptarë, jo
pse s’e kanë thënë atëherë, po pse sot, për ta mbrojtur
“moralin” e historianit e vazhdojnë gabimin në kompilacione
tematike. Në këtë rast historiani, më mirë se të tjerët, duhet të
njohë lakminë e ndërsjellë për pozitën e Papës midis
Aleksandrit III dhe Viktorit IV. Viktori i IV, i cili ishte antipapë,
duke arritur ta zhvatë velandonin e Papës, idhëtarët e tij e
këshillojnë ta zëvendësojë me një velandon të çpifur. Viktori
IV, nga gutia për ta veshur sa më parë këtë velandon të
kopjuar, duke mos ditur e në nguti, e veshë mbrapsht. Ngutja
e sotme, në kohën e demokracisë së brishtë e historianëve
për ta veshur velandonin e nacionalizmit, të shumtë, ka
kushtëzuar ta veshin mbrapsht velandonin e historisë
shqiptare. Përmbajtjen politike të “materializmit historik”, tash,
po ata historianë lektisin ta kompensojnë me nacionalizëm,
shovinizëm, me urrejtje, që në asnjë mënyrë s’është larg nga
tirania komunste. Ekspozicioni dhe retardimi (shpejtimi dhe
ngadalsimi) i historisë kombëtare, sipas kërkesave të faturave
ideopolitike të Komitetit të Partisë, i kanë rravizuar të gjitha
figurat kombëtare, prej Skënderbeut e këtej. Secila figurë
kombëtare, prej atyre që kanë guxuar të renovohen
ideologjikisht, janë rreshtuar sipas kërkesave të Partisë për
ekspozicion ose për retardim politik. Kategoria e tretë që s’ka
mundur të rrjeshtohet as për ekspozicion as për retardim,
është anatemuar, është dënuar me harresë të përhershme.
Historianët dhe intelektualët shqiptarë e kanë
çvendosur, zvogluar apo smadhuar, gjithë inventarin
historikokulturor për ta promovuar shekullin njëzet (XX) si
shekullin e idesë. Të gjitha këto çvendosje logjikohistorike,
gjuhësore, kohore, vendore, s’do ta rrezikonin metabolizmin
intelektual po mos të ekzistonte rreziku i madh i identifikimit
vetmashtrues të historianit të ideologjisë me shkencëtarin e
mirëfillt. Historiani i Partisë s’e ka guximin e qytetarit ta
pranojë se kurrë s’e ka pasur mundësinë objektive të jetë
shkencëtar; shkrimtari s’e pranon se për shkaqe ideore s’ka