shkarko - Syri 3

furgoni të braktisur. Kali i Trojës u shfaq në Shqipëri në kohën
kur Helena përpëlitej për herë të fundit në historinë
trimijëvjeçare të bëhej grua. Rezistenca e lashtë historike ka
krijuar varshmërinë e fortë midis Kalit të Trojës dhe Helenës.
Ata në çdo ekspeditë duhet të koekzistojnë figurativisht e
psikologjikisht si në legjenda nusja dhe kali. Ismali Kadare, tek
novela “Përbindëshi” ka zgjedhë rrugën e ndërprerjes
psikopolitike të kësaj idiomatike psikogjuhësore. Elena
përkundër të gjitha kodeve homerohistorike mbetet
shtatëzënë për herë të parë gjatë tri mijë vjetësh, e Kali i
Trojës zhveshet nga forca mitologjike për t’u shndërruar në një
furgon të braktisur që ngadalë sharron në llucën e fushës së
përhitur socialiste. Këtu Elena bëhet figurë e dyfishtë: shpëton
nga aksidenti avanturistik, nga i cili s’kanë mundur ta
shpëtojnë tragjedianët grekë, as shkrimtarë e psikologë të
mëvonshëm, por njëherësh, edhe si femër, socializmi shqiptar
e shpëton nga ngërthesa e tradicionalizmit të “kanunit të
tmerrshëm” të Lekës.
Këtë gjysmën e dytë të Elenës, mirëfilli që në fillim e
gjejmë tek romani “Dasma”, ku një Ajaks i Alpeve shqiptare
bashkë me Lekë Dukagjinin kanë ikur nga legjenda dhe e
ndjekin si hije një aksioniste shqiptare. Sipas veprës
“Përbindëshi” pa më të voglin hezitim, Ismail Kadare poaq sa
Helena e Trojës ka qenë i bindur se komunizmi është fundi i
historisë dhe këtu galopi i Kalit të Trojës do të ndalojë
përgjithmonë, se Elena do të shpëtojë nga përndjekja
homeriane, poashtu Kanuni i Lekë Dukagjinit do të kalbet në
aksionet e rinisë socialiste. Këtë e vërteton diskursi i Genthit,
drejtuar Elenës, tek novela “Përbindëshi”: “Elena mos fol
budallallëqe. Bota e vjetër sigurisht nuk ta fal kur dezerton prej
saj. Ti dole nga një botë e keqe dhe erdhe tek ne dhe ajo
botë do të përpiqet të të tërheqë prapë por ajo është e
pafuqishme për ta bërë këtë gjë. Ajo mund të të asgjësojë por
kurrë nuk do të të kthejë dot” 1)
1 Ismail Kadare “Përbindëshi”, Prishtinë 1990, fq. 38.