shkarko - Syri 3

243 Ku gjendesh ti gjuhë dhe tipologji e letrave
shqipe?
Ku gjendesh ti gjuhë dhe tipologji e letrave
shqipe?
“Në fillim ishte fjala”.
“Nëse kombinatorika e elementeve gjuhësore bie në
parole (në të folurit), atëherë rregullat sintaktike fitojnë status
të dyfishtë. Ta marrim la langue(gjuhën), si sistem forme
(kolektive, vër. jonë), ndërsa parole si përdorim (individual,
vër. jonë) të kësaj aftësie, sepse kjo aftësi ngërthen diturinë
dhe kombinatorikën e elementeve, aplikimin e rregullave të
kombinatorikës 1)
Në fund të këtiji konstatimi të linguistikës sosyriane
mëtohet deklarimi pak më decidiv: cilën nga këto të dyja:
parole apo la langue, i preferon si referenca të ndikimit
shkrimtari në veprën e vet. Do të dukej pak i çuditshëm
konstatimi, po të pranohet fakti, se shkrimtarët e moralit,
religjionit, patriotizmit, vëçanërisht të “librit të autoritetshëm” të
socrealizmit, apo siç e quajmë “letërsinë e angazhuar”,
kryesisht e preferojnë la langue (gjuhën) më tepër se parolen
(të folurit). Ky nocion gjuhësor(la langue) (gjuhë e sistemit, e
ideologjisë kolektive), më i ngurosur, më i skematizuar, u
përngjet kështjellave, monumenteve, tempujve, me një
tautologji shumë të lashtë e biblike. Sintaksa e saj është
ndërtuar krahas piramidave, me arkitekturë të autoritetshme
faraonike.
1 *Xhonatan Kaler, “Sosyri themelues i lingvistikës moderne”, fq.34