shkarko - Syri 3

Arti shtetëror i letërsive të verbëra
322
Krahas betonimit të Shqipërisë, betonohej politikisht
letërsia, historia, e vëçanërisht gjuha e katandisur. Me gjuhën
ndodhi edhe kurorëzimi i veçantë politik: shqiptarët menduan
ta unifikojnë gjuhën mbi dy dialektet ashtu siç kishin bërë dikur
me alfabetin. Më në fund, pas disa vërejtjeve e mospajtimeve
demagogjike, unifikimi i gjuhës letrare shqipe u bë. Përkundër
dëshirës së sinqertë të gjuhëtarëve shqiptarë për një gjuhë
mbidialektore të shqiptarëve, procesi ndodhi në një kohë fort
të ligë politike. Ndodhi në kohën kur Partia i kishte shterruar
konceptualisht dhe pozicionalisht fjalët e gjuhës shqipe.
Krahasuar shqiptarët, brenda kufirit politik, dhe
shqiptarëve jashtë këtij kufiri, entuziazmi për unifikimin e
gjuhës u sheshua shumë më tepër tek shqiptarët jashtë kufirit.
Arsyeja ishte më shumë se e qartë: shqiptarët që jetonin
jashtë kufinjve politikë të Shqipërisë unifikimi i gjuhës,
psiqikisht i bëri me atdhe; i bëri të barabartë gjuhësisht me
shqiptarët brenda kufijve politikë. Ngazëllimi
emocionalogjuhësor, qoftë në rrafshin LA LANGUE, qoftë në
rrafshin PAROLES, ishte më i dobët tek shqiptarët brenda
kufijve politikë krahasuar me emocionet gjuhësore të
shqiptarëve të jashtë kufijve politikë. Këta të dytët, me një
nostalgji puritane e trajtonin fjalën shqipe, ndërsa shqiptarët,
ta zëmë të Tiranës, për shkaqe të shpjegueshme përdornin
dhe përdorin më shumë terma të gjuhëve të tjera, edhe pse
ato fjalë “ekzistojnë” edhe në gjuhën shqipe. Pikërisht ajo fjala
e huaj dukej më konceptuale dhe politikisht më pak
kërcënuese. Pak me ndrojtje mund të konstatojmë për një
averzion politikogjuhësor të shqiptarëve të sotëm për fjalën e
katandisur të gjuhës shqipe.
Ç‘do të thotë për shqipfolësin të mos arrijë kurrë
konstruktimin e një segmenti sintagmatik, ku shenjuesi dhe i
shenjuari ta realizojnë atë që e shpallin botërisht. Ndodhte
atëherë e, ndodh edhe sot, që shenjuesi dhe i shenjuari, si dy
elemente brenda një sintagme, të pajtohen me antagonizmat