shkarko - Syri 3

189 Barazimi i metafizikës gjuhësore dhe metafizikës
së personazhit
a. Caktohet pozicioni i fortë politik i fjalës brenda
sintagmës. Kjo quhet sintagmë ideogjuhësore e
mbyllur hermetikisht.
b. Polisemia e fjalës shterret për t’iu reshtur çdo
mundësie të interpretimit pak më të lirë.
Lexuesi frëng, apo evroperëndimor, “Gjeneralin e
ushtrisë së vdekur” mund ta lexojë në disa variante
sintagmatike, pa e ngarkuar politikisht asnjërin shenjues
gjuhësor brenda titullit sintagmatik. Në planin tjetër të leximit
do të gjendet lexuesi shqiptar, që konceptet: gjeneral, ushtri,
vdekje - të zgjedhura për titullin e veprës, duhet t’i lexojë sipas
kodit të fortë politik; gjithnjë t’i lexojë në konotacion negativ.
Në të gjitha traktatet logjikogramatikore, semantike e
filozofike, koncepti është orvatur të paraqitet i barasvlefshëm
me emërtimin, i përbërë prej një shumësie përbërësish. Në
rastin konkret koncepti gjeneral është i mbushur me shumë
elemente përmbajtësore. Këtu zbulohet ndryshimi gjenetik i
lexuesit të socrealizmit shqiptar kundrejt lexuesit
evroperëndimor. E përdorëm fjalën më ekstreme “ndryshim
gjenetik”, sepse Partia e punës nëpërmes të gjitha lëmive,
vëçanërisht nëpërmes letërsisë, synonte të arrijë pikërisht
inzhinieringun e njeriut socialist. Kur lexuesi shqiptar duhej ta
lexonte vetëm kodifikimin fort negativ të “Gjeneralit”, të dhënë
sipas referencës ushtarake, lexuesi evroperëndimor kishte
njëfar lirie tjetër të leximit gati të përimtimit fonologjik. Kjo liri
evroperëndimore e leximit do të interpretohej sipas
elementeve përbërës të konceptit “Gjeneral”: a=gjeneral;
a1=njeri, a2=substancë; a3=gjysh; a4=baba; a5=italian; a6=racë;
a7=evropian...e deri tek konkludimi
a+a1+a2+a3+a4+a5+a6+a7...=ax. Pra lexuesi evroperëndimor
mund ta lexojë dhe ta interpretojë: Gjenerali=ax, sepse ky
lexues evroperëndimor ka njëfarë tradite të lirë të disponojë
me shumë vlera pozicionale të vetnocionit “Gjeneral”, pozitive,
negative apo vlerat e identitetit.